PROJEYİ YÜREN MİMAR                             : MEHMET SAYIM KARAYEĞEN

PROJENİN YÜRÜTÜLDÜĞÜ OKULLAR        : ABİDİN PAŞA İLKÖĞRETİM OKULU

                                                                         TÜRKAN YAMANTÜRK İLKÖĞRETİM OKULU

PROJENİN UYGULANDIĞI YAŞ GRUBU     : 8. SINIF ÖĞRENCİLERİ

PROJENİN UYGULANDIĞI TARİHLER        : 17.05.2004

                                                                         18.05.2004

PROJE KONUSU                                            : SPOR SAHALARI VE MİMARLIK

ATLETİZM VE SPOR TESİSLERİNDE MİMARLIK

 

1-SPOR TESİSLERİNİN TARİHÇESİ

 

Günümüze ışık tutan Antik Yunan Medeniyeti, MÖ III bin yıllarında Anadolu’da ortaya çıkmıştır.

 

Şarap tanrısı Diyonizos’ un eski bir heykelini Satir (alaycı, gülünç) kıyafetinde süsleyen delikanlılar gezdirirler, bundan sonra spor oyunları oynanır, şenlikler yapılırdı. İşte bu oyunlar sonradan Olimpiyatların ve Tiyatro oyunlarının meydana gelmesini sağlamıştır.

 

        

                             

   

                                                                                           

Mimari yapılara gelince; Jimnasyum ve Palaestralar; güreş, koşu, atlama, disk atma gibi beden hareketlerine ve felsefe gibi fikir hareketlerine mahsus okullardı. Efes ve Bergama harabelerinde bu okullar yer almaktadır.

 

 

Stadyum ve Hipodrom:

Stadyumlar ayak koşularına ve muharebe, yumruk döğüşleri için yapılmış sahalardı. Düz bir arazi ortasında düzeltilmiş uzun dikdörtgen alanlardı. Zamanla etrafına seyirci yerleri ve çevreleri kolonlarla çevrilerek kapalı hacimler haline getirildiler.

 

 

 

 

 

 

 

Hipodromlarda atlar ve arabalarla koşular düzenlenirdi.Hipodromlar Roma devrinde mimari şeklini tam bulmaktadır. Circus Maximus Roma şehrinde MÖ 150’de yapılmıştı. 635 mt uzunlukta ve 150mt genişlikte olan bu hipodrom 150000 seyirci almaktaydı.

 

 

Kolosseum

MS 70 yılında Roma’da yapımına başlanmıştır. Elips planlıdır. Seyirci oturma yerleri 87 bin kişi, ayaktakilerle beraber 107 bin kişi almaktaydı. Bugün kalıntısı bile yapıcılık ve mimarlık için heyecan verici bir örnektir.

 

 

                    

 

SPOR TESİSLERİNİN MİMARİ PLANLAMA ÖN ÇALIŞMALARI

 

14-25 yaş grubu, sporda etkinlik dönemidir. Aktif sporcu sayısını artırmak için özellikle amatör sporlar geliştirilmeli, tesislerden daha çok amatör sporcuların, öğrencilerin ve geniş halk kitlelerinin yaralanması sağlanmalıdır.

 

Spor tesislerinin her gelişme ve değişim aşamasında fonksiyonlarını yeterli olarak yerine getirebilmesinin sağlanması,  mimarın görevlerinden bir tanesidir.

 

a) Spor tesislerinin, spor hizmetlerinin sunulabilmesi için yerinin tespiti:

Büyük veya küçük her spor tesisi inşaatı için kapsamlı arsa araştırması gereklidir. Yer seçimindeki etkenlerin en önemlisi, ulaşılabilir bir yerde olmasıdır.

 

 

Spor salonları aynı zamanda okullara ve üniversitelere yakın yerlerde planlanmalıdır.Okul ile salon arasındaki ulaşım mesafesi en fazla 5-10 dakika olmalıdır.

 

Spor yapısı tercihen yeşil alanların yanında, ilerideki büyümelere de karşılık verebilecek alana sahip olmalıdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

b)  Spor Yapılarının Hiyerarşik Planlama Sistemi

 

c) Spor tesislerinde kapasite ve büyüklüğe bağlı fonksiyonlar:

 

Normal Jimnastik Salonları:

12x24 m. büyüklükte ve 5.7 m. yükseklikte olan bu salonlarda; jimnastik oyunları, dans, aletli jimnastik, okul jimnastiği, küçük salon oyunları, masa tenisi, voleybol, basketbol, eskrim, boks, güreş, judo, kapalı salon atletizmi yapılır.

 

Büyük Jimnastik Salonları:

18x33 veya 18x36 m. ve 6 metre yükseklikte yapılırlar. Normal salonlara ilave olarak hentbol ve tenis oynanılabilir.

 

Spor Salonları:

21x45 veya 27x45 m. ve 7.20 metre yükseklikte olmalıdır. İlave olarak hokey, paten, buz pateni yapılır ve seyirci yerleri vardır.

 

d) Spor Salonlarının Organizasyonu:

 

Spor alanlarında mimarın görevi; öznel olan “kullanıcı isteklerinin”, nesnel “kullanıcı ihtiyaçlarına” dönüştürülmesi ile istek-ihtiyaç-standart arasındaki bağlantıyı oluşturmasıdır.

 

1-) Fizyolojik İhtiyaçlar: Dinlenme, hareket, su, hava ihtiyaçları, spor yapma ile ilgili temel gereklerdir.

2-) Güvenlik İhtiyaçları: Korku, kısıtlama, tehlikede ve baskıdan bağımsızlıktır.

3-) Toplumsal İhtiyaçlar: Beraberlik ve toplumsal etkileşimdir.

4-) Benlik İhtiyaçları: Öz saygı ve öz beğeni, kazanılmış bilgi ve yetenekleri tanıtma arzusu.

5-) Gerçekleştirme İhtiyaçları: bireysel fizik gücün gerçekleşmesi ve yaratıcı yeteneklerin kullanımı yolu ile kişisel doygunluğa erişme ihtiyaçlarını sağlamaktır.

 

 

        

 

e-) Spor salonlarının bakım ve işletilmesi:

Spor tesisinin özelliğine, büyüklüğüne, verdiği hizmet yoğunluğuna göre personel ihtiyacı belirlenir.

 

Küçük salonlarda:     -Salon yöneticisi

                   -memur-sekreter

                   -salon bekçisi

                   -temizlik elemanı

                   -sağlık memuru

                   -antrenör-eğitimci olmalıdır.

 

Büyük salonlarda:     -Beden eğitimi öğretmeni

                   -teknik direktör

                   -antrenör

                   -teknik eleman(monitör, menajer, masör)

                   -çocuk lideri(ilkokullarda görevli)

                   -spor doktoru-yardımcı sağlık elemanları

                   -spor işletmecisi

                   -yönetici eleman bulunmalıdır.

 

 

 

f) Büyüme olanakları ve form ilişkisi:

1-Arsanın büyümeye uygunluğu

2-Alt yapı ve donatımın büyümeye uygunluğu

3-Mimari planlamanın büyümeye uygunluğu

4-Taşıyıcı elemanların eklemelere    uygunluğu,

BİR SPOR TESİSİNİN PLANLANMASINDA MİMARIN ÇALIŞMALARI

 

Ön Programlama

Spor tesisinde yer alması beklenen fonksiyonlara bağlı olarak, yapılacak sportif faaliyetlerin bölümlerinin, mekanlarının ve birbirleri ile bağlantılarının araştırılmasıdır. Bu programlamaya, gerekli çevre şartlarının belirlendiği fiziksel özelliklerin de ayrıntılı şekilde ilave edilmesi gerekmektedir.

 

 

SPOR TESİSLERİNDE ESAS MEKANLAR

Temel Aktivite Alanları:

Sporcu Girişi; giriş holü ve kontrol. Sporcu ve antrenör soyunma odaları, lavabo, duş, wc., ısınma mahalli, antrenman salonu, spor malzemeleri deposu, ilk yardım ve esas spor salonu. 

Yan servis alanları:

İdari giriş holü, idari bürolar, basın, lavabo, wc, doktor ve ilk yardım odası.

Sosyal Alanlar:

Toplantı odası, kütüphane, dinlenme odası ve cafe.

Seyirci Girişi: Gişeler, kontrol ve turnikeler, genel giriş holü, seyirci tribünleri, lavabo, wc, kafeler.

Genel Hizmetler:

Tesisin ısıtılması, havalandırma üniteleri, temizlik, bakım, onarım mahalleri.

Bu bilgilerin toplanmasını takiben mimar bütün teşkil edecek şekilde her alanın ölçülerini tespit eder ve mimari projeyi çizer. Binaların yapılabilmesi ancak; inşaat, makine, elektrik mühendisleriyle beraber dörtlü çalışmayla mümkün olur. Bu beraberliğe jeoloji mühendisleri, çevre mimarları, meteoroloji mühendisleri de katkıda bulunurlar.

 

STADYUMLAR

 

Kuzey yarım küresinde bulunan ülkemizde, elips şeklinde olan stadyumların uzun aksının kuzey doğudan güney batıya uzanması gerekir. Bu şekilde seyircinin çoğunluğu güneşi arkasına alır.

 

Stadyum ve spor sahalarında giriş ve çıkışların, spor tesislerinin seyirci sayısı miktarına göre en kısa zamanda dolma ve boşaltmasını sağlamak gayesiyle birkaç yerde ve yeterli genişlikte olması, hızlı yürünebilecek ölçülerde merdiven, rampa, koridorların oluşturulması gereklidir. Tribünlerde oturan seyircilerin sıraları şaşırtmalı olmalı ve her noktadan oyun sahası kenarı görülmelidir.

 

 

 

Stadyumlarda Yapılan Spor Aktiviteleri:

Koşu Yarışları: Koşma, bayrak yarışı, engelli yarış, engelli koşu, yol yarışı, maraton, yürüme yarışı.

 

Saha Yarışları: Cirit, disk, gülle, çekiç, yüksek atlama, sırıkla atlama, uzun atlama, üç adım atlama, futbol, rugby, beyzbol, okçuluk spor oyunları geniş alanları gerektirir ve daha iyi sonuçlar alınması için açık havada oynanmalıdır.

 

 

FAYDALANILAN KAYNAKLAR:

 

- Neuvfert

- Spor Salonlarında Tesis Büyüklüğüne Bağlı Olarak Program İlkelerinin   Araştırılması – Y.Mimar MERAL ERDOĞAN                

- Mimari Tarihi – Y.Mimar BEHÇET ÜNSAL

- Gökkuşağı, Arkın Kitabevi.

- 2002 FIFA World Cup Stadium 10 Korea