“Ankara Tarihi Kent Merkezi Kentsel Yenileme Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı” ile Ulus Meydanı ve çevresinde, Ankara’nın tarihi kent merkezinin dokusunu ve ölçeğini tümüyle değiştiren düzenlemeler öngörülmektedir:

1. Atatürk Bulvarı, Anafartalar Caddesi ve Şehit Teğmen Kalmaz Caddesi arasında kalan alanda kamu mülkiyetinde ve özel mülkiyette bulunan çok sayıda mevcut yapının yıkılmasıyla devasa bir ticaret kompleksi (“shopping mall”) planlanmaktadır. “Taşhan Kapalı Çarşısı” adı verilen bu ticaret kompleksi mevcut sokakların üstlerinden geçerek mevcut kent adalarını  birleştirmekte, zemin üstü 4 kat ve yeraltı katlarıyla bu alandan maksimum inşaat alanı elde etme amacını ortaya koymaktadır. 4 kent adası büyüklüğündeki iri kütlesiyle bu çok katlı ticaret merkezi Ulus’un tarihi dokusuna ve ölçeğine tümüyle aykırıdır. (Plan notlarında sözü edilen iç avlular, çıkmalar bu gerçeği değiştirmemektedir).   (bknz. Plan notları 3.5.)

2.   Ulus Meydanı ve çevresinde Ulus İşhanı kompleksinin bir parçası olan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün, Anafartalar Çarşısı’nın, 100. Yıl Çarşısı ve Sümerbank’ın doğusunda yer alan yapının yıkılması ve Atatürk Bulvarı ve Anafartalar Caddesi’nin yer altına alınması ile oluşturulması düşünülen geniş açık alan sınırları tanımsız, ölçeği kaçık, görsel bütünlüğü olmayan biçimsiz bir boşluk yaratacaktır.

Bu haliyle bir kent meydanı değil, “kentsel tasarım” ilkelerini dikkate almayan, çeperleri tanımlanmamış, ölçeksiz bir açık alan yaratılmaktadır. Bu uçsuz bucaksız açık alan içerisinde Atatürk Heykeli anlamsız bir boşluk içerisinde kalacaktır.  Kentin tarihi merkezinde yıkımlarla yaratılması planlanan bu büyük boşluk tarihi kentin dokusuna ve ölçeğine tümüyle aykırıdır.

Oysa mevcut durumda Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü binası  Atatürk Heykeli’ne fon oluşturarak meydanın sınırlarını tanımlamaktadır. Ankara kentinin sembollerinden olan bu bina ve heykel çevresindeki düzenlemenin, korunduğu ifade edilen Ulus İşhanı kompleksinin bütünü içerisinde yer aldığı dikkate alınmamaktadır. Bu yıkımla birlikte, yarışma ile elde edilmiş bu yapı kompleksi bütünlüğünü yitirecek, projenin özgün kentsel tasarımına ilişkin değerler yitirilecektir.

Ulusal mimari proje yarışması ile elde edilmiş olan Anafartalar Çarşısı ise kütlesi ile Anafartalar Caddesi’ni tanımlamakta, Ankara Kalesi’ne doğru bir vista (çerçevelenmiş manzara) yaratmaktadır. Bu yapının yıkılması ile Kale’ye doğru çıkan Anafartalar Caddesi’nin mekansal tanımı da ortadan kalkacaktır. 

3. Ulus Meydanı ve çevresinde yapılacak düzenleme ile Cumhuriyet dönemi Türkiye mimarlığının çok sayıda nitelikli örneği ortadan kaldırılmaktadır. Bu yapıların önemli bir bölümü ulusal mimarlık yarışmaları ile elde edilmiş ödüllü yapılardır. Bu proje ile şu yapıların yıkılması öngörülmektedir:

1. Ulus İşhanı Kompleksi’nin bir parçası olan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Binası (mimarları: Gazanfer Beken, Orhan Bolak, Orhan Bozkurt , yapım tarihi: 1954-1958, yarışma ile elde edilmiş proje), Atatürk Heykeli meydan düzenlemesi (mimarları: Gazanfer Beken, Orhan Bolak, Orhan Bozkurt, yapım tarihi: 1954-1958, yarışma ile elde edilmiş proje). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Binası ve Atatürk Heykeli Çevresi Meydan düzenlemesi yarışmayla elde edilmiş olan Ulus İş Hanı projesinin ayrılmaz parçalarıdır. Bir bütün olarak bu proje, Türkiye’de 1950 sonrası Modern Mimarlık uygulamalarının başarılı ve karakteristik bir örneğidir. Bu kompleksin önemli bir bölümünün yıkılıp yalnızca avlular çevresindeki çarşı bölümlerinin korunması bu projeye ve mimarlarına karşı bir saygısızlıktır.

2. Modern Çarşı (Mimarı: Rıza Aşkan, yapım yılı 1957, yarışma ile elde edilmiş proje). Yangın geçirmiş olan Modern Çarşı, projesine uygun olarak yeniden inşa edilebilir.

3. Ankara Hali (Mimarı: Robert Oerley, yapım yılı 1937). Plan notlarında bu yapının “mimari özelliklerinin korunacağı” belirtilmektedir, ancak bu ifadeden bu yapının da yıkılıp “arasta” formunda yeniden inşa edileceği kuşkusu doğmaktadır. Bu yapı alandaki en eski modern mimarlık örneğidir ve olduğu gibi korunması gerekmektedir.

d.   100. Yıl Çarşısı (Mimarları: Orhan Dikel, Semra Dikel, yapım yılı: 1967, yarışma ile elde edilmiş proje). Ulusal bir mimari proje yarışması ile elde edilmiş olan bu yapı kompleksinin yıkılmasının esas nedeninin Ulus Meydanı altında inşa edilmesi düşünülen katlı kavşak için yer açılması olduğu anlaşılmaktadır.

Tüm bu yapılar Türkiye’de Cumhuriyet dönemi Modern Mimarlık hareketinin çoğu yarışma ile elde edilmiş olan seçkin örnekleridir. Bu açıdan ülkemizin kültür varlıkları olarak ele alınmaları, restore edilerek ve gerekirse yeniden işlevlendirilerek korunmaları gerekmektedir. Bu yapıların ekonomik ömürlerini tamamlamadan yıkılmaları ulusal ekonomiye de zarar verilmesi anlamını taşımaktadır.

Ankaralıların kolektif belleklerinde önemli yeri olan bu binaların ve kent meydanlarının dönemlerinin modern mimarlık ve kentsel tasarım örnekleri olarak özenle onarılarak korunmaları Ankara’nın Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihinin, eserlerinin ve kültürel sürekliliğin saygıyla korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Tüm bu yıkımlarla Ankara’da Cumhuriyet dönemi modern mimarlığına, özellikle de 1950 sonrası Modern Mimarlık Hareketi’ne ilişkin tüm örneklerin ortadan kaldırılması söz konusudur. 

Bugün artık uygar ülkelerde önceki dönemlerin eserlerini yok eden kentsel uygulamalar yerlerini koruma ve sağlıklılaştırma uygulamalarına bırakmış bulunmaktadır. Kentler her döneme ait eserlerin yan yana bir arada varolduğu mekanlar olabildikleri ölçüde mekansal bir zenginliğe sahip olabilirler. Yıkımlar ancak yoksunlaşma getirecektir.