“Engelliler sokağa çıkamıyor. Kent yaşamına dahil olamıyor.”

1992 yılından itibaren her yıl 3 Aralıkta kutlanan Dünya Engelliler Günü  ile ilgili çarpıcı açıklamalarda bulunan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan “kentler ve mekanların erişilebilirliği için yapılan uygulamalar yetersiz, denetim yok, mevzuat sürekli erteleniyor.10 milyonu aşan engelli nüfus, kent hizmetlerinden eşit şekilde yararlanamıyor, engelliler sokağa çıkamıyor, kent yaşamına dahil olamıyor. Hükümet tüm bunların uygulamalarını hayata geçirecek adımlar atmadığı, yapılan uygulamaların denetimini gerçekleştirmediği ve mevzuatların hayata geçirilmesini erteledikleri için sorumludur, ayrımcıdır” dedi.

 “Mevzuat çıkartmak yetmiyor, önemli olan denetim ve uygulama”

Mevzuat çıkartmak yetmiyor önemli olan denetim ve uygulama  diyen Candan şöyle devam etti: “Engellilerin erişilebilirliğine ilişkin  ilk yasal uygulama 1997 yılında çıkartılan 572 sayılı kanun hükmünde kararnamedir, o tarihten bu yana, 5378 sayılı Engellilere yönelik çıkartılan kanunla birlikte, çeşitli kanun ve yönetmeliklerde yapılan  düzenlemelerle birlikte 8 kanun ve yönetmelik çıkartılmıştır. 2005 yılında çıkartılan 5378 sayılı kanun hükümlerine göre başta belediyeler olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları altyapı ve üstyapı alanlarının engellilerin erişilebilirliğine uyumlu hale getirilmesine karar verilmiş ancak, yasanın hükmettiği yedi yıl içerisindeki uyumu hale getirme süresi 2015 yılına kadar uzatılmıştır. 2013 yılında Erişilebilirliği İzleme ve Denetleme yönetmeliği çıkmış 2016 yılında değişiklikler yapılmış ancak uygulamada ve cezai işlemlerde yetersiz kalınmıştır. Kanun çıkartmanın yeterli olmadığı uygulamanın ve denetimin önemli olduğu bir süreçte, kurumlar sorumluluklarını üstünkörü yapmaktadır.”

“Binalarda erişilebilirlik adaptasyonu yapılması zorunluluktur.”

Yapı üretim sürecinde, yeni üretilen projelerin erişilebilir olması kısmen önemlidir, ancak yerinde yapılan uygulamaların denetimi yetersizdir. Eski yapılarda ise erişilebilirlik adaptasyonun yapılması ise engellilerin yaşama katılması için zorunluluk olduğunu belirten Candan, uygulanan rant odaklı kentsel politikalarla kentlerin sadece engelliler için değil neredeyse herkes için erişilemez durumda olduğunu, üstgeçit ve alt geçitler, kaygan zeminler, dar ve yüksek kaldırımlar, eğimi yüksek rampalar, güvenli olmayan yaya geçitleri, yeterli aydınlatılması yapılmamış sokaklar, otomobil öncelikli ulaşım politikaları, görme engelliler için kaldırımlarda kılavuz yönlendirmelerin yetersizliği yaşamı imkansızlaştırdığını belirtti.

“Erişilebilirlik konusunda yerel yönetimler sorumluluklarını layıkıyla yerine getirmemiştir.”

Candan bir yerden bir yere yürüyerek ulaşılamadığı bir kent ve yanlış uygulamaların baş sorumlusunun bu ülkeyi yönetenler olduğunu ifade ederek, resmi kurumların, kamu yapılarının, yollar ve kaldırımların, açık ve yeşil alanların, sosyal ve kültürel tesis alanlarının, spor alanlarının ve her türlü kamusal alanların her türlü toplum taşım araçlarının engellilerin  erişilebilmesine uygun hale getirilmesi sorumluluğunun yerel yönetimlere verildiği bir noktada yerel yönetimlerin bu sorumluluğu layıkıyla yerine getirmediği gibi, standart dışı uygulamaları ile bizzat engelliliğe davetiye çıkarttığı, yerel yönetim seçimlerine giderken aday olanların her seçimde döneminde söyledikleri engelsiz kent söyleminin ise, örnek bir uygulama yaratacak düzeye bile gelemediğinin, altını çizdi.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Basın Birimi