Katılımcı yerel yönetimler yeniden yeşeriyor

Mimarlar Odası Ankara  Şubesi’nin düzenlediği   “HERHAL’de Katılımcı Yerel Yönetim Uygulamaları” panelinde devrimci yerel yönetim  Fikri Sönmez, katılımcı yerel yönetimler Çaycuma ve Ovacık Belediyesi deneyimleri paylaşıldı. Yaşanabilir kentler için katılımcı yerel yönetimlerin yeniden yeşerdiği vurgulandı

Çaycuma Belediye Başkanı Bülent Kantarcı, Ovacık Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu ve Sedat Göçmen Mimarlar Odası Ankara Şubesi, HERHAL’de Katılımcı Yerel Yönetim Uygulamaları”  paneli  için bir araya geldi.

Panelde, katılımcı yerel yönetimin devrimci bakış açısıyla ele alındığı Fikri Sönmez’in Fatsa deneyimini de Sedat Göçmen anlatırken, katılımcı kentsel planlama ölçeğinde her projesini hemen hemen yarışma yoluyla elde eden, kentsel planlamada yeni adımlar atan bir Çaycuma Belediye Başkanı Bülent Kantarcı ve Tunceli Ovacık hepimizin "komünist başkan" olarak tanıdığı özgür köylü üretimi ve katılımcılıkla fark yaratan Ovacık Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu ise yerel yönetim deneyimlerini paylaştı.

Katılımcı yerel yönetimler yeniden yeşeriyor

Panelin açılış konuşmasını yapan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, şunları söyledi:

“Dünya Mimarlık Günü etkinlikleri kapsamında Mimarlar odası Ankara Şubesi’nin hinterlandı içinde olan katılımcı yerel yönetimlerinin uygulamalarının geçmişten bugüne taşıyan değerlerin paylaşılmasını çok önemsedik. Yerel yönetimler hem mesleğimizin uygulanması açısından hem de kentsel mücadele açısından karşı karşıya kaldığımız sorunlarda kentsel yaşam kalitesinin artırılması sürecinde oldukça önemli. Türkiye’de katılımcı yerel yönetim deyince aklımıza  Fikri Sönmez ve Vedat Dolakay geliyor. Bunları bir adım öne çıkartacak ve uygulamalarını gerçekten bugünün güncelliği ile bağdaştırıp demokratik bir hayat örecek yerel yönetimleri takibe alıyoruz.  Katılımcı yerel yönetimler yeniden yeşerdiğine dair umudumuz var. Bugün kentsel, toplumsal ve sosyal planlama ölçeğinde umut olarak gördüğümüz ve toplumdaki katılımcı yerel yönetimleri toplumla buluşturacak uygulamalar yapan   hinterlandımızdaki belediye başkanlarını davet ettik.”

Belediyeler şirket mantığıyla yönetiliyor

Panelin moderatörlüğünü yapan, kentsel mücadelenin önemli aktörlerinden ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarık Şengül ise, “Katılımcı yerel yönetimler için umutlar büyüyor. Siyasal bir krizin ortasındayız, bir rejim sorunu ve devletin merkezinde olduğu bir krizi yaşıyoruz.  Önemli çıkışların başlangıç noktasında yerel deneyimler, yerel hareketler var.  Böyle bir krizle karşı karşıya iken bugün burada yaptığımız toplantı konuşacak belediye başkanlarımız ve geçmişe yönelik Fatsa deneyimi bugün verdiğimiz geleceğe açısından çok önemli. Bugün bir umudumuz varsa bunların bir tanesi de yerel yönetimler ve deneyimler oluşturuyor.  Katılım açısından baktığımızda bugün belediyenin yönetim kadroları ve büyük firmaların içinde olduğu şirket mantığıyla yönetilen ve giderek keyfileşen bir katılım biçimi söz konusu. Büyük güçler pastanın büyük bir bölümünü götürürken toplumun  geri kalanına da siz biat ettiğiniz sürece bir şeyler veren bir sisteme dönüşmüş. Ancak küçük dokunuşlarla birlikte bugünkü egemen belediyecilik anlayışı çökebiliyor. Katılımcı ranta kapıların kapatan belediye başkanlarıyla, belediyeleri nasıl daha demokratik hale getiririz. Yaşanabilir kentler için halka birlikte kentlere nasıl müdahale ederiz bunları tartışacağız,

Belediye yöneticileri halk komitelerinde hesap veriyordu

Fatsa’nın devrimci belediye başkanı Fikri Sönmez’i (nam-ı diğer Terzi Fikri’nin) ve katılımcı belediyecilik anlayışını mücadele arkadaşı Sedat Göçmen anlattı.

Göçmen, 12 Eylül zindanlarında uğradığı işkencelerin ardından hayata veda eden Fikri Sönmez’in tek amacının halkın yönettiği bir Fatsa yaratmak olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Dünyada katılımcı yerel yönetim anlayışı ve şeffaflık tartışılıyor. Fatsayı bugün bile tartışılır hale getiren şefaflık ve katılımcılıktır. Biz  Fatsa’yı, halkın yönetmesini talep ettik. Halkın yönetmesini nasıl olur diye sorduğumuzda bir taraftan belediye meclisi ve üyeleri var. Öbür taraftan da bizim halkın yönetimi dediğimiz halk komiteleri ya da halk meclislerini örgütlemeye başladık. 11 mahallede halk komiteleri oluştu. 3 ayda bir halk meclisi toplantılarını yaptık.  Bütçemizde şu kadar para vardı, şunları yaptık şunları yapamadık diye meclislerde hisap verdik.  Belediye yürütücülerin halk meclislerinde hesap verdiği bir durum söz konusuydu. O gün Fatsa’nın nüfusu 19 bin idi, 11 mahalle komitesinde  yaklaşık 4 bin kişinin bizzat yönetime katıldığı bir şeyi getirmiştik. Belli bir düzene eleştirimiz vardı. Sıkıyönetimin işkencenin olduğu bir durum söz konusuydu o dönem  farklı bir dünya olduğunu gösterdiğimizi düşünüyorum. Siyaset bugün zengileşme aracıdır, biz zaten her şeyi birlikte karar aldığımız için şeffaflık tartışması dahi yapmadık. Oysa bugün bütün belediyelerin büyük bir kısmı rant kapısı haline gelmiş. Yönetim bir kişinin ağzından çıkan lafa doğru gidiyor. Şimdi şeffaflık ve saydamlık yok.”

Çaycuma Belediye Başkanı Bülent Kantarcı, 2,5 yıllık belediye başkanlığı döneminde bütün çalışmalarını halkla birlikte yaptığına dikkat çekerken 1973 yılında babası Nihat Kantarcı’nın da Fatsa Belediye başkanlığı yaptığına değindi.

Meclis toplantıları naklen yayınlanıyor

Tek rakibinin babası olduğunu vurgulayan Kantarcı, yaptığı çalışmaları şöyle aktardı:

 “5 yıl için vaat ettiğim çalışmaların yüzde 90’ınını iki yıl içinde gerçekleştirdim. Çaycuma ölçeğinde 50 yıldan beri her belediye seçiminde söz konu olan pazar yerini taşıdık. Çaycuma’nın 83 köyü var bu köylerin 500 üzerinde minibüsü var.  Pazarın yanına bir köy minibüsü terminali yaptık. Belediyemizin tahsis ettiği ücretsiz araçlarla Çaycuma içinde bir ring teşkil eden duraklarımız var.  Çaycuma içinde halk istedikleri yere ücretsiz gidebiliyor. Bir yıl içinde 100 km kazı yaptık 1 yıl içinde  Çaycuma’ya doğalgazı getirdik. Herkes her taraf kazıldı ne olacak diye bakarken kaosu bitirip hemen ardından ana bulvarlara başladık. Çift gidiş gelişli bulvardaki ana refüjü kaldırıp, tek gidiş geliş yaptık. Kazanılan yolları da bisiklet ve yaya yolları haline getirdim. Bunları yaparken de engelsiz yaptım kademe farkı ve bordur yok. Uygulamada öyle kolay işler değil ama Çaycuma halkı bu yaptığımız işleri kabul etti. Tarihi çarşıyı yaya bölgesi yaptık. Avrupa’da bir modern şehirde olması gereken her şeyi 2 sene içinde gerçekleştirdim. Metruk halde çürümeye bırakılan kağıt fabrikasının sosyal tesisini restore ettik. Öte yandan bütün meclis toplantılarımız çarşı merkezinde yer alan bir dev ekranda naklen yayınlanmaktadır. Çaycuma yerelinde denizde bir damla belki ama biz güzel şeyler yapıyoruz. Bunun farkına varılması buralarda değerinin bilinmesi sizlere teşekkür ediyoruz.”

Sosyalist yönetim şekli inşa ediyoruz

Kamuoyunda Komünist Belediye Başkanı olarak tanınan Ovacık Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu ise hesabında 10 bin lira olan belediyeyi 1,5 milyon borçla devraldığını belirtirken, iyi bir siyasal coğrafyada yaşamanın avantajları olduğunu da dile getirdi.

Maçoğlu, sözlerine şöyle devam etti:

“Seçimden sonra birkaç ay içinde ne yapacağımıza dair ilçemizin tahlilini yaptık. 6 ay kış 6 ay yaz olan, 3 metreye kadar kar yağan, yazı cennet kışı da cehenneme benzetilen  Munzur dağlarıyla çevrili çok güzel bir ilçede yaşıyoruz. 1980’den bu yana hiç inşaat yapılmayan çatışmaların ortasında yaşam hakkının kutsal olduğuna inanan 3 bin 300 delinin yaşadığı bir yer. 80 bin nüfusun göç ettiği 3 bin nüfusun kaldığı bir ilçe haline geldik. Kısa orta ve uzun vade planlamayla tarım hayvancılık ve turizm üzerine  karar kılındı. Biz 3 bin kişinin evine biraz değerin girmesine yönelik çalışma yapmak zorundayız çünkü göç devam edecek. Ranttan gözü dönen küresel güçlerin Ovacık’ın dağında, suyunda, madenlerin de  gözü var o yüzden  biz orada bekçi olmak zorundayız. Burada insanları tutmak zorundayız.Bu nedenle göçün önlenmesi için  yerel kalkınma ile tarımla başladık. Üretim araçlarının halkın ezilenlerden yana bir çalışma alanına doğru götürdüğümüzde bir karşılığı da başlıyor. 200 yıldan beri çalı fasulyesi, nohut, barbunyası ve balı olan ilçede ilk sene deneme çalışmalarıyla barbunya, nohut, fasulye ektik. Bu sene de bal üreteme önümüzdeki yıl da hayvancılık yapacağız. Suni gübreler değil hayvansal gübrelerle buluşturarak sağlıklı gıdalar üretiyoruz. Gelinen aşamada iyi bir üretim seviyesine de ulaştık. 60 tane üreticisinin kaldığı ilçede bugün 400 üreticiye gidiyoruz. Tabi ki bunun üzerinden kooperatifle kurmak için çalışıyoruz ve kurulma aşamasına geldi gecikme 15 Temmuz nedeniyle devletin çalışmaları durdurmasından kaynaklandı.  Tabi ki sadece nohut, fasulye ekmek değil, kendisini yönetecek sosyalist bir yönetim şeklini inşa etmeye çalışıyoruz.”

Ücretsiz ulaşıma halka birlikte karar verdik

Tüm kararları halk komiteleriyle aldıklarını da vurgulayan Maçoğlu, “İlçede ulaşımın ücretsiz olmasına yine halka karar verdik. Üretimlerimizi tekelleşmeye yüz tutmuş bir disiplinle değil, özgür köylü üretimle yaptık. Böyle yerel yönetimlerin çoğalması lazım, ezilenden yana siyaset yapanların önü de açılacaktır. Köylü üretim alanları da sadece insanlar için değil, yaşadığı alanı börtü böceği doğasıyla yapıyoruz. Öte yandan eksik yaptığımız şeylerin bilincini kuşanmak ta çok önemli.  Yerel yönetimler üstten kendisine biçilen gömlek şeklinde  İç İşler bakanlığı’na bağlanarak yönetilemez” dedi.

Panelin ardından konuşmacılar katılımcıların sorularını yanıtladı.

Çaycuma Belediyesi yöreye özgü manda yoğurdu ikram ederken, Ovacık Belediyesi ise organik olarak üretilen ve geliriyle üniversite öğrencilerine burs verilen nohut ve fasulye standı açtı.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Basın Birimi