1 Kasım 2003

“Bina Kimlikleri Projesi”

Tatil Gündemi Programı

Konuk: FARUK ŞAHİN

KADIN-…. Mimarlar Odası yönetim kurulu üyesi sayın FARUK ŞAHİN Şahin bizlerle birlikte, hoş geldiniz.

FARUK ŞAHİN- hoş bulduk. Günaydın

Kardın. Binanın da kimliği mi olurmuş diyenler olacaktır belki ama projenin adı bina kimlikleri biz de bu projenin sizden ayrıntılarını öğreneceğiz, niçin böyle bir proje başlatıldı, amacınız ne ve başlatıldığıysa nerede başlatıldı ne kadar devam edecek. Yani skorumuz çok aslında, sözü size bırakıyoruz dolayısıyla.

FARUK ŞAHİN. Teşekkürler. Mimarlık ve kent kültürünün belgelenmesi için bir çalışma bina kimlikleri ve envanteri projesi.  Bu proje aslında uluslar arası mimarlar birliği UYA’nın 2002-2005 döneminde kentleri ön plana çıkaran bir program kapsamında başlattığı bir çalışmaların bize de uzayan kısmının içinde yer alan bir proje. Bir başka uzantısı da , önümüzdeki senenin, yani 2004 yılının Mimarlar Odasının 50. kuruluş yılı olması sebebiyle hazırlanmakta olan pek çok proje var. işte Mimarlar Odası sözlü tarihi, mimarlık , cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi gibi projeler bunlardan biri aynı zamanda. Projenin amacı, mimarlık kültürü ve kent hafızasını oluşturmak, belgelemek, kamuoyuna sunmak. Yapılarla ilgili ayrıntılı bilgiler toplayarak bunların dönemsel ve mekansal olarak belgelenmesini sağlamak. Bu yapıları çeşitli etaplar halinde ele alıp bu etaplar içinde inceleyip, bu etaplar içinde sunmayı düşünüyoruz. Dolayısıyla bu çok uzun soluklu bir proje. Demin de bahsettiğim Mimarlar Odasının ellinci kuruluş yılı içindeki bazı etaplar bu etapların sergilenme dönemleri olacak. En son noktası ise 2005 yılı haziran ayında İstanbul’da düzenlenecek olan UYA kongresinde projenin bütünü toparlanmış olacak. Bu proje sadece Mimarlar Odası Ankara şubesi tarafından sürdürülmüyor, Mimarlar Odasının pek çok başka birimi de şu anda bu proje üzerinde çalışıyor. Fakat biz bunu biraz daha hızlı ve farklı şekilde ele alabilmek için geçtiğimiz ay içinde , 6-13 ekim mimarlık haftası içinde projenin ilk etabını hayata geçirdik. Ankara’da 19 tane yapı, 1923-1933 dönemine ait 19 yapının araştırması yapıldı. Bu konuda zaten hazır pek çok araştırma vardı onlardan yararlanıldı. Özellikle sayın İnci Aslanoğlu’nun kitabından çok yararlanıldı ve bu 19 yapının seksene iki metre boyutlarında büyük sokak sergisi için özel olarak hazırlanmış sergisi düzenlendi. Bu sergiyi de Ankara da işte çeşitli alışveriş merkezlerinde, Karum gibi Armada gibi, konur sokakta ikişer gün halinde sergiledik ve oldukça da iyi bir ilgi gördü. Bu sergide mesela hani hangi yapılar bu  projenin kapsa…

KADIN. evet 18 ini sıralamak belki güçtür ama ….

FARUK ŞAHİN. Diye bakarsak herkesin çok çabuk hatırlayacağı, mesela ulustaki ikinci büyük millet meclisi binası. Hemen karşısındaki Ankara palas, hemen onların yanındaki Sayıştay binası, işte daha bu tarafa geldiğimiz zaman Kızılay’daki bakanlıklar kompleksi, iç işleri bakanlığı , genel kurmay, orduevi gibi binalar. Bunların hepsi 1923-33 döneminde Ankara’nın yeniden kurulduğu dönemde , sıfırdan inşa edildiği dönemde yapılmış ve ilk etapta yapılmış yapılar. Bunların yanına mesela özel olarak yapılmış olan işte Osmanlı bankası binası, iş bankası binasını ekleyebiliriz. Tekel başmüdürlüğü. Bunların hepsi de ulus çevresindeki binalar. Böyle binalar mesela sağlık bakanlığı gibi. Böyle binalar aslında bizim kent hafızamız içinde çok önemli yerleri olan…

ERKEK. Kesinlikle….

FARUK ŞAHİN. Ve üzerinde sürekli böyle çalışmaların sürdürülmesi gereken binalar. Aslında bu çalışmalar da bir yandan sürüyor, çeşitli kurumlar tarafından. Bizim Mimarlar Odası Ankara şubesi olarak yapmak istediğimiz daha çok, uzmanlık alanı içinde kalan bu çalışmaların bir tür envantere dönüştürülüp daha sonra da çeşitli formatlarda kamuoyuna sunulması. Kamuoyunun bunlar üzerinden bilgilenmesini sağlamak. Bunun için de çeşitli farklı yöntemlerle kamuoyunun önüne çıkmayı düşünüyoruz. Bunlardan biri sergi ise mesela,  diğeri bunu internet üzerinde yaymak ve bilgi toplamak. Diğeri bunun kataloglarını oluşturup etapların dönemleri içinde birkaç cilt olarak insanlara sunmak. Bir diğeri belki de en önemlisi de bu seriler için hazırlanmış olan düzeneğin aynı zamanda götürüp binaların üzerine de yerleştirilmesini sağlamak. Buna da bina kimlik plaketleri diyoruz. Mesela gidip de işte iş bankasında bir şey yapmak için o gün orda bulunan herhangi birisi o binaya girerken bizim hazırladığımız bu kimlik belgesini, yani binanın çok kısaca tarihçesini, mimarını, kim tarafından yapıldığını anlatan, eski ve yeni fotoğraflarıyla karşılaştırmalarını gördüğü görsel anlatımı da olan bir belgeyi binanın üzerinde yerleştirilmiş olarak görecek. Bu 19 yapı için sergiyi tamamladık. Sergiledik. Ama kimlik plaketleri hazırlanıyor. Onlar da yakın bir zaman içinde yerleştirilecek.

Daha sonraki etaplarda ise 1933-50 dönemi , ikinci etap olarak, daha sonra geri dönüp sıfırdan, yani tarihin ilk dönemlerinden başlayarak mesela işte hacı bayramın hemen yanındaki August tapınağı da dahil olmak üzere, öyle yapılardan başlayarak 0-1923 dönemi iki etap içinde , daha sonra da en zoru , 1950’den günümüze üç etap halinde….

KADIN. tam bir soracaktım, günümüzde bulabilecek misiniz böyle yapılar, binalar….

FARUK ŞAHİN. Var aslında çok var. fakat onları seçmekteki kriterler biraz daha zorlayıcı. Onun için daha uzun soluklu bir çalışma gerekiyor. hangi yapılar girebilecek, hangi yapılar böyle bir çalışmanın içinde anılmaya değer özellikleri taşır. O biraz daha zor. Aslında Ankara da biz bu konuda biraz daha şanslıyız . çünkü her dönem için Ankara da özellikle cumhuriyet sonrasında kamu yapılarıyla başlayan bu önemli özellikleri olan bina elde etme isteği yoğun olduğu için Atatürk bulvarı zaten bizim yaşayan müzemiz. Onun üzerinde böyle pek çok yapı var ve halkımız her gün zaten görüyor. Ama bunlarla ilgili ayrıntılı bilgileri onlara iletmek, özellikle  genç kuşaklara iletmek çok önemli. Çünkü mesela demin bahsettiğimiz bir Sayıştay binası ya da ikinci meclis binasının ya da Ankara Palas’ın belli bir dönem içindeki sosyal hayatta ne kadar önemli bir yeri olduğu, ya da yapılış sürecinin ne kadar önemli olduğunun bilinmesi o yapılara olan ilgiyi, o yapılara olan duyarlılığı , koruma anlayışını bir kat daha artıracaktır. Daha ötesinde de, bu kentin kent kültürünü, mimarlık hafızasını geliştirecektir diye düşünüyoruz. Bu …

KADIN. devam edelim istiyoruz ama bir müzikle soluklanalım, daha sonrasında bu projeye ilişkin bize aktaracaklarınızı sizden dinleyelim…..

ERKEK. ..devam ediyor, konuğumuz Mimarlar Odası Ankara Şubesi yönetim kurulu üyesi FARUK ŞAHİN-, bina kimlikleriyle ilgili konuşuyorduk ve tam bu kapsamda diyordu evet biz bir müzik arası verdik , evet bu kapsamda neler var.

FARUK ŞAHİN - evet bu kapsamda demin saydığım sekiz etap içinde bizim şimdilik yaptığımız planlamaya göre yaklaşık 500 civarında binanın belgeleneceğini varsayıyoruz. Bu çalışma tam olarak nasıl bir noktaya varacak, onu kestiremiyoruz. Bu etaplarla ilgili araştırma ve belgeleme çalışmaları yapıldıktan sonra etapların her birinin kendi içinde UYA nın 2005 te İstanbul’da düzenleyeceği kongreye kadar olan süreçte çeşitli önemli tarihler var. mesela işte demin de dediğim gibi Mimarlar Odasının kuruluş tarihi. Ya da bizim her sene nisan ayında düzenlediğimiz Mimar Sinan haftası ya da işte Ankara’nın başkent oluşu. Böyle önemli tarihlere rastlattırarak ya da gelecek seneki mimarlık haftasına, bu etapların her birini kendi içinde bir sergiye dönüştüreceğiz ve Ankaralılara bunu izleme olanağını tanıyacağız. Bunun dışında da bu sergileri çeşitli dönemlerde gezici sergiler haline getirmeyi düşünüyoruz. Şu anda yine  bizim şubemizin etkinlik alanı içinde kalan Karabük ten ya da Zonguldak’tan istek var . sergiyi onlara da iletmiştik. Biz burda da sergilemek istiyoruz diye. Bu aynı zamanda karşılıklı bir faaliyette olacak. Onlar da bizim bu çalışmamızın içine, bizim etkinlik alanımızda kalan temsilcilikler olduğu için kendi bölgelerinde aynı kapsama giren binaların kimliklerini hazırlayacaklar. Mesela örnekse Karabük demir çelik fabrikası çok önemli bir veri olacak burda ya da Zonguldak’ta yapılan ilk işçi lojmanları çok önemli bir veri olacak burda. Çalışma bu şekilde devam edecek.

Çalışmanın içinde yer alan önemli bir kısım da şu. Sergi ya da başka araçlar yoluyla kamuoyuna sunulan yüzü dışında çok kapsamlı birde araştırma çalışması söz konusu. Biz bunun çok küçük bir kısmını bir sergiye ya da bir web sitesine ya da bina kimliğine plaketin kendisine koyabiliyoruz, ya da kataloga girecek. Oysaki yapılan çalışma aslında binaların kapsamlı bir envanterinin çıkarılabilmesi amacını da taşıyor. Bu da mesela bir örnek üzerinden gidersek bizim için çok değerli bir destek arayışına ihtiyaç duyuruyor. Örneğimiz şu olsun mesela, Mamak belediye binası. Şu dönemde terk edilen, artık Mamak belediyesinin boşalttığı bina. İlk yapıldığı tarihte Devlet Konservatuvarı idi. Hatta ilk adı Musiki Muallim mektebi. O bina belediye binasına dönüştükten sonra kullanımı değişti. Fakat ilk dönemde yapıldığında çok önemli bir binaydı . Ankara’nın kültür yaşantısı içinde ve eğitim hayatında da çok önemli bir binaydı. O binayla ilgili biz uzmanlık alanı içinde kalan mimari ya da başka her türlü bilgiyi toplayabilmekle ilgili mesela o dönemde yaşananlarla ilgili bilgiler için destek verecek herkesin desteğine ihtiyaç duyuyoruz. O dönemde o okulda Musiki Muallim mektebinde okumuş insanların ya da onların, yaşamıyorlarsa eğer, akrabalarının bile iletebilecekleri fotoğraflar, bilgiler, yaşanmışlığı gösterebilecek herhangi şeyler de bu projenin kapsamı içine girecek. Bu şekilde ilerleterek de projeyi grafik arayüzlerle sergi ya da web tasarımı olarak insanlara sunacağımız kısımlar dışında araştırmacıların kullanımına sunacağımız çok önemli bir kaynağı da oluşturmayı düşünüyoruz.

Bu konuda projenin ilk etabındaki 19 bina ile ilgili çalışmayı biz Mimarlar Odası olarak kendi bütçemizle yaptık. Mimarlar Odası Ankara şubesi olarak. Bu bütçe ile elde ettiğimiz ilk sergi, bizim bir anlamda projemizin yüzünü de göstermiş oldu. Çok uzun soluklu ve çok büyük bir proje olduğu için o serginin dosyasını hazırladık. Şu anda onunla ilgili sponsorluk ve ortak proje yürütücüsü arayışlarımız da sürüyor, görüşmelerimiz de devam ediyor. Bu da bizi 2005 UYA kongresine kadar götürebilecek çok önemli bir süreci başlatabilme olanağını sağlayacak bize. Bu arada yeri gelmişken o kongreden de bahsetmek istiyorum izninizle…

ERKEK. Lütfen…

FARUK ŞAHİN- 2005 yılının haziran ayında İstanbul’da habitat tan sonra düzenlenen en büyük etkinlik olacak. Ve yaklaşık beş bin, sekiz bin civarında mimarın katılacağı ve dünyanın 96 ülkesinden mimarlık örgütlerinden temsilcilerin ve serbest olarak gelen mimarların katılacağı bir etkinlik olacak. Bu  projelerin bir önemi de aslında o. Çünkü biz aslında, o proje, bu projeyle o kongreye giderken mesela oluşan serginin bir İngilizce kopyasını da üretip orda dünyanın her tarafından gelen katılımcılara belli bir dönemin ya da o zamana kadar bitmiş olursa, bütün Ankara’nın tarihi boyunca oluşmuş mimarlık kültürünün de bir yansımasını sunmak istiyoruz. Orda bunun için özel bir sergi alanı içinde gezecek kişilere bu da aktarılmış olacak. Projenin son noktası inşallah orası olacak.

KADIN. efendim .. çok teşekkür ediyoruz.

FARUK ŞAHİN- biz teşekkür ederiz.

KADIN. bize özetlediğiniz için, bu projeyi 2005’te görüşmek üzere diyelim o halde. Proje sonuçlanacak kongreye gidecek….

FARUK ŞAHİN. Ara etaplarda da görüşürüz inşallah…..

ERKEK. .. ve her bir proje bizde ayrı heyecanlar yaratıyor. Yine başka heyecanlarla birlikte olacağız inşallah. Çok teşekkür ederiz.

KADIN. bir kez daha teşekkürler. Efendim, konuğumuz Mimarlar Odası Ankara şubesi yönetim kurulu üyesi sayın FARUK ŞAHİN Şahin’di. Bina kimlikleri projesini konuştuk Mimarlar Odasının. Teşekkür ediyoruz bir kez daha ve “Tatil Gündemi” devam ediyor……