BİNA KİMLİKLERİ SÖYLEŞİLERİ 8

Modern Mimarlığın Ankara’daki Önemli Bir Örneği: 96’LAR APARTMANI

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından Bina Kimlikleri Söyleşileri başlığı ile kurgulanan etkinlik dizisinin sekizincisi, 24 Şubat 2011 Perşembe günü 96’lar Apartmanı üzerine gerçekleştirildi.

Oturum başkanlığını Elvan Altan Ergut’un yaptığı söyleşiye yapının proje müellifi M.Arman Güran ve Zeynep Çiğdem Uysal konuşmacı olarak katıldı.

Zeynep Çiğdem Uysal’ın sunuşu ile başlayan söyleşide Uysal yapıyı 3 başlık altında ele aldı:  

• Bağlamsal gelişimi: Ankara'da konut üretimi bağlamında 96'lar Apartmanının yeri
• Mimari tasarımı
• Modern mimariye verdiği referanslar – Le Corbusier etkisi

Bağlamsal gelişim başlığı altında,  96’lar Apartmanı’nın 1950- 1980 döneminde üretilen konutlar içinde önemli ve özgün bir yere sahip olduğunu dile getirdi. Yapının inşa edildiği dönemdeki konut yapım koşullarına da değinen konuşmacı, yapı kooperatiflerinin dönemin konut inşasında aktif rol alan 4 temel gruptan biri olduğunu vurguladı (Yapı kooperatifleri, serbest müteahhitler, toplu konut ve gecekondu yapıcılar).  Ankara’da 1948-1962 döneminde konut yapılarının %60’ının kooperatiflerce yapıldığını belirtti. 96’lar Apartmanı’nın da benzer biçimde Hizmet Yapı Kooperatifi tarafından inşa edildiği, inşaatın kredi ile başlatıldığı, arsanın mülkiyeti kooperatife aitken, daire mülkiyetlerinin üyelerde olduğunu da dinleyicilere aktardı.

Yapının yapıldığı arsanın sekiz parselin birleştirilmesi ile oluşturulduğunu söyleyen Uysal,  yapının Türkiye’deki büyük ölçekli konut örneklerinden biri olduğunu belirtti.

Güran ile yaptıkları söyleşide, Arman Güran’ın bu projenin kendileri için mimarlıkla ilgili ideallerini gerçeğe dönüştürmeye çabaladıkları heyecan dolu bir süreç olduğunu dile getirdiğini paylaşan konuşmacı, yapının mimari tasarımı konusunda da bilgi aktardı.  Arman Güran’ın iki arkadaşı ile birlikte kurdukları şirketin çizdiği projelerden sonra, uygulama projelerinin başka bir mimar tarafından devam ettirildiğini söyledi. Yapının morfolojik olarak çevresini domine eden büyük bir dikdörtgen prizma şeklinde olduğunu, 11 katlı yapıda orijinal daire sayısının 96 olduğunu ve yapının isminin de buradan geldiğini belirten Uysal, yapının ayrı girişi ve çekirdeği olan 8 ayrı bitişik bloktan oluştuğunu, tadilatla çatıya 4 daire, zemin kata dükkânların eklendiğini, bugün yapıda toplam 100 daire ve 24 dükkânın olduğunu aktardı. Pilotilerin üzerinde yükseltilmiş kütlenin zemin katında arka cepheye geçişin olduğunu ancak bugün dükkânlarla bu geçişin kapatıldığını da dile getirdi. 

Zeynep Çiğdem Uysal, kooperatif ihtiyaç programında 2-3 odalı daireler istendiğini, Güran’ın bunun üzerine genel Türk aile yapısını incelediğini, 3 temel aile tipi ve buna paralel 4 daire tipini belirlediğini dile getirdi. 4 tip dairenin tek katlı, 2 katlı, ara katlı 2 katlı ve 3 katlı olarak tasarlandığını aktardı.

Bu tiplerin potansiyel aile yapılarına göre,

• Katı – Ataerkil Aile Tipi
• Anaerkil Aile Tipi
• Modern Aile Tipi

a- tek katlı daireler: yatak odaları çocukların baba kontrolünde ataerkil aile için

c-2 katlı daireler: çocuklar babadan uzak, salonun yanında 2.katta ebeveyn yatak odasından uzak anaerkil aile

b-d ara katlı çocuk ve ebeveynlerin ayrı, ortak yaşam alanına erişimli, bağımsız ama saygılı modern aile olarak belirlendiğini dile getirdi.

Aile tipi araştırması ve buna göre tasarlanan dairelerin belirlenmesinden sonra yapıda yaşayacak olanların oturacakları daire tiplerini kendilerinin seçtiğini söyledi. 

Modern mimariye verdiği referanslar  ve tasarımdaki Le Corbusier etkisine de değinen konuşmacı, projede olan ancak uygulanmayan güneş kırıcı, parapet gibi detayların da olduğunu belirterek projenin Le Corbusier’in gerçekçi-işlevsel yaklaşımına uygun tasarlandığını dile getirdi. Tasarımdaki modüler sistemin de Le Corbusier tasarımı ile benzerlik taşıdığını söyledi.

Uysal, pilotilerin üzerinde yükseltilmiş olması, teras çatı, bant pencereler, özgür plan ve özgür cephe olmak üzere 5 mimari prensipin 96 lar Apartmanı için temel referans olduğunu belirtti. Binanın tasarımı Le Corbusier’in Le Marseilles konut projesiyle (Unite d’Habitation, Marseilles) taşıdığı benzerlikleri de dile getirdi. Ortak mekanlar, teras çatı, tasarımların yaşayanlara göre belirlenmesi, parsellerin birleştirilmesi gibi düzenlemelerde Le Marseilles konut projesinin etkisi olduğunu belirtti.

Yapının hem form hem de kavramsal özellikleriyle modern mimarlık özelliklerinin yansıtıldığı Türkiye’deki önemli örneklerden biri olduğunu söyleyen konuşmacı,  duyarlı planlama anlayışı ve dönemin konut üretim sürecindeki yeri ile de önemli bir yere sahip olduğunun altını çizdi.

Zeynep Çiğdem Uysal’dan sonra sözü alan proje müellifi Arman Güran proje için çok emek verdiklerini, kooperatif yönetim kurulu ile yaptıkları ortak çalışmalar ile projenin şekillendiğini dile getirdi. Yapı inşaatının ilerleyen süreçlerinde bırakmak zorunda kaldıklarının da altını çizdi.

Yapıyı tasarladıkları dönemde hem Türkiye’de hem dünyada modernizmin etkisinin yoğun bir biçimde hissedildiğini belirtti. 96 lar Apartmanı ve Marsilya Bloğu arasında kütle olarak benzerlik olsa da çözümleriyle farklılaştıklarını da dile getirdi.

Yapıda yaşayanların da katıldığı söyleşide Arman Güran’ın Mimarlar Odası’nda yöneticilik yaptığı dönemde yaşadığı deneyimler, eğitimci yönü ve eğitim sistemi gibi konular da ele alındı.