ANILARDAKİ İSMETPAŞA KIZ ENSTİTÜSÜ

Bina Kimlikleri Söyleşileri’nin 12.si İsmetpaşa Kız Enstitüsü (bugünkü adıyla Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi) üzerine gerçekleştirildi, Okul Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen söyleşi öncesi okulun tüm mekanları gezildi.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından 16 Mart 2013 tarihinde düzenlenen etkinlikte katılımcılar önce konuşmacılarla beraber tüm okulu dolaştı, bugünkü kullanımları, orijinal olan ve/veya değişen yerleri hakkında bilgi aldı, fotoğraflar çekti. Geziden sonra başlayan söyleşinin oturum başkanlığını TED Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.Doç.Dr.Bilge İmamoğlu üstlendi. Söyleşide konuşmacı olarak yer alan ve yüksek lisans tezini İsmetpaşa Kız Enstitüsü üzerine hazırlamış olan  Dr.Mimarlık Tarihçisi Pelin Gürol Öngören yaptığı sunumda kız enstitülerinin Türkiye’nin ve başkent Ankara’nın çağdaşlaşmasında oynadığı büyük rolü, Erken Cumhuriyet döneminde kadınların eğitimine verilen önemi aktardı. Modernleşme ve yeni kadın kimliğinin oluşumunda toplumsal açıdan yeni bir durum yarattığını, bunun mekana yansımasında da mimari açıdan yeni mekanların oluşumuna yol açtığını dile getirdi.

Atatürk Bulvarı üzerinde yer alan, 1930 yılında Ernst Egli tarafından tasarlanan binanın bulunduğu konumun Ankara’daki diğer eğitim yapılarına göre ayrıcalıklı olduğunu belirten Öngören, yapının aynı dönem içinde inşa edilmiş diğer eğitim yapılarıyla mimari üslup açısından farklı olan özelliklerini, Türkiye’de yine aynı dönemlerde inşa edilmiş diğer Kız Enstitüleri ile benzerliklerini ve farklılıklarını aktardı. Erken Cumhuriyet döneminde yabancı mimarların Türkiye’deki yapılı çevre oluşumundaki etkisine de değinen konuşmacı, İsmetpaşa Kız Enstitüsü’nü modern yapılı çevre üretiminin çağdaş bir örneği olarak niteleyerek konuşmasını bitirdi.

İkinci konuşmacı olarak Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi Okul Müdürü Necibe Mokan yapının eğitim açısından tarihçesini ve eğitim sistemi içindeki bugünkü yerini anlattı. Tescilli bir yapı içinde eğitim vermenin ayrıcalığı ile, genel mimari özelliklerinin korunduğunu, iç mekanda ihtiyaçlar doğrultusunda değişiklikler yapıldığını dile getirdi.

Söyleşinin son konuşmacısı ise 1938 yılında İsmetpaşa Kız Enstitüsü’nden mezun olan Nermiye Özkazanç idi. Özkazanç ise okul yıllarında yaşadıklarını, unutamadığı anıları ve fotoğraflarını katılımcılarla paylaştı.

İsmet Paşa Kız Enstitüsü Bina Kimliği

Yapım Tarihi: 1930

Yeri: Ulus, Ankara

Mimar(lar)ı: Ernst A. Egli

Bugünkü İşlevi: Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi

Uygulamalı kız meslek okulu Cumhuriyet'in ilk yıllarında eğitim alanında hizmet veren önemli bir kuruluştur. Yapım yılına göre Ankara'da uluslararası biçimlerin uygulandığı en tutarlı erken örneklerden biridir. Düz çatılı kübik kütlelerin simetri aksına göre düzenlendiği yalın görünüşlü yapı, ortada yatay çizgilerin egemen olduğu dört katlı ana kütle, yanlarda bunu dengeleyen, merdivenlerin de bulunduğu dikey bloklar ve simetriyi güçlendiren, toplantı ve yemek salonlarını içeren köşe kütlelerden oluşmuştur. Her iki yanda, altta bir sıra penceresi olan üstleri sağır duvarlı bu kütleler yapıya 1934 yılında eklenmiştir. Uzun ana kütlede sınıflar ve atölyeler koridorun iki tarafına yerleştirilmiştir.

Yapıda göze çarpan cephe özellikleri arasında; bir kat yükseltilen köşe bloklardaki dışa taşan bordürle çerçevelenmiş dikey merdiven pencereleri, o yıllarda özellikle Batı ülkelerinde de uygulanmakta olan yuvarlatılmış köşelerin üst iki katın balkonlarında ve girişlerde kullanılması, aynı yılların yapılarında sık rastlanan koyu renk sıva üzerinde açık renge boyalı bordürlerin ön ve arka cephe pencerelerini yatay yönde birleştirmeleri sayılabilir. Öndekinden değişik boyutlardaki pencerelerin oluşturduğu dizilerle tümüyle kaplı olan arka cephe farklı anlatımdadır. Giriş katı pencerelerinin ve geniş basamaklı merdivenlerin korkulukları dönemin çizgilerini yansıtan yalın demir işçiliğinin örnekleridir.