18. yüzyılın sonundan itibaren enerji kullanımındaki yenilikler üretimde sosyal, teknolojik ve ekonomik yönden hızlı bir değişime neden olmuş; bu değişim daha sonra sanayi devrimi olarak adlandırılan ve bütün insanlığı etkileyen ve etkileri günümüze kadar ulaşan tarihi bir dönemin başlangıcı olmuştur. Günümüzde kentler; Sanayi Devrimi ile bugünkü niteliğine bürünme yolunda önemli bir dönemeç kat etmiş ve son tahlilde kapitalizmin en önemli “uygarlık” göstergelerinden biri olmuştur.

Sanayi devrimi kısaca Avrupa'da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime uygulanması ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa'daki sermaye birikimini arttırması olarak tanımlanabilir. Bu dönemi 16. ve 17. yüzyıldaki dinsel, siyasal, bilimsel ve felsefi düşünceler hazırlamıştır. 17. yüzyılda Aydınlanma Çağı filozofları bilimsel yöntemi ve rasyonel düşünme ilkelerini geliştirmiş, Fransız Devrimi Napolyon aracılığıyla bu düşünceleri Avrupa’ya yaymış ve 17. yüzyılın bilimsel buluşları, sanayi devriminin teknolojik gelişmelerine kaynak oluşturmuştur.

Sanayi Devriminin birinci aşaması makineleşme çağını getirdi.18. yüzyılda başlayıp 19. yüzyılın ortalarına kadar (1870'ler) süren bu endüstrileşme sürecinin temel ve ayırıcı özelliği demir ile birlikte makine kullanımının yaygınlaşması sonucu büyük fabrikaların ortaya çıkmasıdır. Böylece, Avrupa'da temelde tarım işçileri toplumundan, fabrikalarda üreten nüfusa doğru bir değişim olmuştur.

Endüstri devriminin ilk aşamasında buhar, kömür ve demirin birleşimi önemli siyasal, ekonomik ve toplumsal sonuçlarıyla birlikte "demiryolu çağı"nı da açmıştır. Böylece kömürle çalışan makineleri barındıran fabrikalar en uzak noktalara kadar yayılmış ve üretim, evler yerine fabrika sistemine dönüşmüştür.

Sanayi devriminin ikinci aşamasında (1870'ler sonrası) ise temel hammadde ve enerji kaynaklarında değişiklik ortaya çıkmış, kömür ve demirin yanında çelik, elektrik, petrol ve kimyasal maddeler üretim sürecine katılınca endüstrileşme bugün etrafımızda görülen biçimini almıştır.

İlk Teknolojik Gelişmelerden örnekler

• 1763'de James Watt, İskoçya'da buharla çalışan makineyi buldu. (Bu makinenin gelişmiş biçimi, makine çağının gerçek başlangıç noktasını oluşturur.)
• 1807'de Robert Fulton adındaki Amerikalı buharlı makineyi gemilere uyguladı.
• 1840'da ilk düzenli okyanus ötesi buharlı gemi seferleri başladı.
• 1825 tarihinde ilk kez buharlı makine lokomotiflerde kullanılmaya başlandı.
• 1844'de Samuel Morse Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk ticaret amaçlı telgraf servisini hizmete soktu.
• 1876'da Alexander Graham Bell telefonu buldu.
• 1834'de bir Amerikalı mühendis bir biçerdöver icat etti.

• 1870'lerden sonra konserve yiyecek imalatı hızlı bir biçimde arttı.
• 1830–1860 arasında İngiltere'de daha etkili maden tasfiye yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kömür üretimi hızla arttı.

Çağdaş koruma yaklaşımları kapsamında bugün sanayi dönemine ve üretim kültürüne ait kalıntılar ait oldukları dönemin bilimsel, teknolojik, mimari, estetik, sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtmalarından dolayı Endüstri / Sanayi Mirası olarak tanımlanmaktadır. Bu kalıtlar üretim, ulaşım ve kamusal hizmetlere (elektrik üretimi, altyapı, vb.) ait mimari yapı ve makineler ile buralarda çalışan insanlar için planlanmış toplu konut, eğitim ve dini yapıları gibi sosyal, kültürel mimari çevrelerden oluşmaktadır. Tanıklık ettiği döneme ait üretim teknik ve süreçlerinin bilimsel, teknolojik, mimari ve estetik özelliklerini sunan, döneminin fiziksel, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını yansıtan sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan bu alanlar ve yapılar korunması gerekli kültür mirasıdır.