Mimarlık örgütleri, Saraçoğlu Mahallesi’ni kurtarmak için mücadeleyi sürdürüyor

Mimarlık örgütleri: Katılımcı süreç için çok geç değil, belediyeler yasal sorumluluk almalı

Kültür Bakanı ve Çankaya Belediye Başkanı ile Saraçoğlu Mahallesi’ne ilişkin görüşmeler yürüten mimarlık örgütleri heyeti,  görüşmeleri  online düzenlenen toplantıda kamuoyuna açıkladı.

Mimarlık örgütleri, ‘’Saraçoğlu’nda iktidar geri adım attı, 1994 yılında satmaya çalıştı, satamadı. 2013 yılında riskli alan ilan edip yıkmaya çalıştı,  yıkamadı, şimdi son hamlelerini yaparak ruhunu yok etmeye,  ranta açmaya çalışıyorlar. Kültür varlığının nasıl korunacağına ilişkin bir kültür sorunu ile karşı karşıyayız.  Saraçoğlu Mahallesi’nin bir Cumhuriyet  hikayesi var. O hikayesinin ranta tahvil edilmesine, rantın vitrini haline getirilmesine, rant filminin platosu dekoru olmasına, yeşil varlığının yok edilmesine müsaade etmeyeceğiz. Çankaya Belediye Başkanıyla bir diyalog ortamı oluştu ama Bakanla diyalog ortamı oluşamadı. Büyükşehir ve Çankaya Belediyesi koruma kurullarında koyduğu şerhleri öne çıkarmalı. Katılımcı süreç için çok geç değil, belediyeler yasal sorumluluk almalı. Cumhuriyet değerlerine sahip çıkan herkes Saraçoğlu mücadelesinde sorumluluk üstlenmeli’’ dedi.

Toplantıya Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Mimarlar Odası Ankara Şube Sekreteri Nihal Evirgen, Mimarlar Odası Ankara Şube Yönetim Kurulu Üyeleri Muteber Osmanpaşaoğlu ve Ali Atakan, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Kent İzleme Merkezi Danışma Kurulu Üyesi ve Koruma ve Restorasyon Uzmanları  Üyesi (KORDER) Cansen Kılıççöte, Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER) Başkanı Müge Bahçeci, DOCOMOMO Türkiye Grubu Eş Başkanı Yıldız Salman,  ODTÜ Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Elvan Altan, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Şehircilik Komisyonu Üyesi Uğur Yüksel,   Mimar Hasan Kıvırcık, Ufuk Eroğlu, Çiğdemim Derneği Başkanı Fatih Fethi Aksoy ve  HDP Ankara il Örgütü’nden Dilek Yılmaz katıldı.

Büyükşehir ve Çankaya Belediyesi koruma kurullarında koyduğu şerhleri öne çıkarmalı

Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, şunları söyledi:

‘’Saraçoğlu Mahallesi’nde, kurumların aramadığı diyalog ortamını, Mimarlar Odası olarak yaratmaya çalışıyoruz. Çevre Şehircilik Bakanlığından, Kültür  Bakanlığı’ndan , Çankaya Belediye Başkanlığı’ndan ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan randevu istedik. Çankaya Belediye Başkanı Alper Taşdelen ve Kültür Bakanı M.Nuri Ersoy ile mimarlık örgütleri temsilcileri olarak görüşme gerçekleştirdik.  Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan ve Çevre Şehircilik Bakanlığından henüz randevu için geri dönüş olmadı. Alman Büyükelçiliği randevuya sıcak baktı, muhtemelen önümüzdeki günlerde görüşeceğiz. Görüşmeleri şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşacağız. Yönetenlerin bu kadar kapalı ve gizli yürüttüğü bir süreçte bunun önemli olduğunu düşünüyoruz.  

Çankaya Belediye Başkanı Alper Taşdelen’ ile yapılan görüşme diyaloğa açıktı ve kimse konuşmadığı için kendisinin neden ruhsat verdiğini  sosyal medyada ifade etmesinin, yanlış anlaşıldığını Saraçoğlu Mahallesi’nin önemsediğini ifade etti. Meslek odaları ile birlikte süreci takip etmek istediğini de dile getirdi. Burada belediyenin koruma kurulunda projeye ilişkin koyduğu şerhlerin  öne çıkartılması gerekliğinin altı çizilmeli. Saraçoğlu Mahallesi’nde  yok edilmek istenenin onu  hikayesi olduğu binaların dış görünüşünü koruyarak, dekor haline getirilmesinin, içinin değiştirilmesinin, özgünlüğünü bozulmasının, Güvenpark, ve bakanlıklardan  ayrı bir şekilde bütüncül bakılmamasının   yaratacağı sorunlar ortaya koyulmalı. Bu süreçte Çankaya Belediyesi’nin ve Büyükşehir Belediyesi’nin sorumluluklarını hatırlattık. Yasal zorunlulukların kamuoyunda yanlış anlaşılmalara meal verecek  açıklamalarla birlikte dile getirilmesinin haksızlık olduğunu ilettik.   Taşdelen, ‘Ben neden ruhsat verdiğimi anlatmaya çalıştım. Kimse bu konuda şeffaf bilgi vermediği ve konuşmadığı için bir anda sürecin savunucusu durumunda kaldım. Bunu telafi edeceğim. Çankaya Belediyesi olarak biz ruhsat vermek zorundayız’ dedi ve bu süreçte yanlış anlaşıldığını ve diyaloğa açık olduğunu söyledi. Haklı olduğumuzu ve ufkunu geliştirdiğimizi ifade etti. Diyalog arayışımız Çankaya Belediye Başkanlığı ile belli bir noktaya geldi. Meslek Odaları ile birlikte Saraçoğlu Mahallesi’nin ortak akılla yürütülmesinin zorunluluk olduğunu,  Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin de alandaki sorumluluk ve yetkilerinden bahsederek,  bu süreçteki sessizliğinin ne anlama geldiğinin ve kamuoyunun merak  ettiğinin, bu sessizliğinin Saraçoğlu Mahallesine ve Ankara’ya karşı büyük bir haksızlık olduğunu belirttik.Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Saraçoğlu sessizliğini bozmasını ve Kentin en önemli kentsel sit alanına sahip çıkmasını bekliyoruz.Ayrıca randevularımıza cevap vermelerini  de bekliyoruz’’

Çankaya Belediye Başkanıyla bir diyalog ortamı oluştu ama Bakanla diyalog ortamı oluşmadı

Candan, bakanla görüşmelerine ilişkin ise şu bilgileri aktardı:

‘’ Kültür Bakanıyla da görüştük. Bakana, Saraçoğlu Mahallesi’ndeki koruma kurulu kararlarının, yürüyen uygulamaların 660, 670  Koruma Kurulu’nun ilke kararlarına, 2863 sayılı  Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu’na aykırı olduğunu, alanın bütüncül ele alınması gerektiğini, telif hakları konusunda sıkıntı yaşandığını ,Paul Bonatz’ın telif hakkı alınmadığını, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmesi gerekli bir alanın parçacıl bir şekilde ele alınarak UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmesinin önünde engel teşkil ettiğini, sürecin şeffaf yapılmadığını, gizli yapıldığını ve projelerin paylaşılmadığını bunun da kamuoyunda tepkiyle karşılandığını ifade ettik. Toplantıya 6 bürokratı katıldı, oradan edindiğimiz izlenimler açısından baktığımızda, Bakan, ‘Biz mevzuat içinde süreci yürütüyoruz, ortada sıkıntılı bir durum yok, koruma kurulu olaya müdahale ediyor’ dedi. Telif hakları konusunda ise oldukça ilginç bir yaklaşım içindeydi. ‘Telif hakkında ne yapacaklar? Para isterler, parası verilir biter bunu da hazırlayanlar dikkate almıştır’ dedi. Paul Bonatz’ın telif haklarını devam ettiğini varislerinin yaşadığını, Bonatz’ın 2026’ya kadar telif hakkı olduğunu dile getirdik. Bakanla bir diyalog ortamından çok, mevzuata göre yapılanları  kendi açılarından ne anlama geldiğini anlattılar. Konunun  dağıtıldığı,  görüşmeye katılan heyetteki kişilerin attıkları twitlerin bile sorgulanmaya çalışıldığı bir ortamda, Saraçoğlu Mahallesi’nin önemini ve yapılanların yanlışlığını anlatmaya ısrarla devam ettik. Kültür Bakanlığı'nın  Kültür varlığının korunması sürecindeki sorumluk ve yetkilerini hatırlattık, hatırlatmaya da devam edeceğiz. ‘Projeleri Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Çankaya Belediyesi’nden isteyin onlarda var, uygulamayı onlar yürütecek’ denilerek, projeleri mevzuat gereği veremeyeceklerini ifade ettiler.  Kamu yararına aykırı yaptıkları uygulamalardan kaynaklı açtığımız davalardan rahatsızlıklarını dile getirdiler, bizde kamu yararına aykırı  uygulamalarına devam ettikleri ve ortak aklı inşa etmeye çalışmadıkları sürece, Anayasanın verdiği hukuksal süreçlere başvurmaya devam edeceğimizi ifade ettik. Ez cümle başkanla diyalog ortamı oluştu, sonuçları itibariyle bakanlık Saraçoğlu Mahallesi’nde bu ortamı oluşturmadı.

Görüşmelere katılan mimarlık örgütleri temsilcileri ile katılımcılar da söz aldı.

Cumhuriyet değerlerine sahip çıkan herkes Saraçoğlu mücadelesinde yer almalı

DOCOMOMO Türkiye Grubu Genel Sekreteri Nilüfer Yoney: Bakanlıkla yapılan görüşmede dikkati çeken sürekli olarak projenin tüm aşamalarının gerçekleştiği, projenin uygulama aşamasında olduğunu söylemeleriydi. Katılımcı bir yöntem izlemediklerini dile getirdik. Ankara için yapılan dünya miras başvuru sürecinin devam ettiğini, Saraçoğlu’nun bu kapsamda önemli olduğunu bunu göz ardı etmemelerini, acil karar vererek sonra pişman olunacak bir uygulamaya ön ayak olmamaları gerektiğini dile getirdiler.

Mimarlar Odası Ankara Şube Sekreteri Nihal Evirgen: Saraçoğlu için asıl iş, desteğini sürdüren toplumsal inisiyatiflere düşüyor. Çankaya Belediyesi’ni katılımcı ve şeffaf olunması konusunda daha açık görüşlü gördük. Kültür Bakanlığı’nın tavrı çok dostça değildi. Kendimizi potansiyel araştırılmış soruşturulmuş insanlar olarak bulduk. Esas iş Saraçoğlu’nun bugün bulunduğu noktadan daha kötü bir hale gelmesinin önüne geçmek ve orayı korumak. Yarınlara erişilmesini sağlamak üzere, imzaladığımız Saraçoğlu bildirisinde imzası olan kurumların, Ankaralılar’ın Cumhuriyet değerlerine sahip çıkan herkesin Saraçoğlu mücadelesinde yer almasını gerektiğini gördük. Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak, 26 yıldır Saraçoğlu mücadelesi yürütüyoruz, geldiğimiz noktada tamamen yıkılıp, yerine kulelerin dikilmesinin önüne geçtik ama daha iyi restorasyon ve yenileme sürecinin gerçekleşmesi için yine iş bizlere düşüyor.’

Katılımcı süreç için çok geç değil, belediyeler yasal sorumluluk almalı

Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER) Başkanı Müge Bahçeci: Çankaya Belediye Başkanı  görüşmemizde bundan sonraki süreçte izleyici olacaklarını  ve olayı takip edeceklerini,  şeffaf ve katılımcı olacaklarını söyledi. Bakanla da kurumlar arası işbirliğine dikkat çektik. Saraçoğlu’nda bir restorasyon projesine uygun müdahaleler olmadığını söyledik ve bu müdahalelerin hangi karalara göre yapıldığını sorguladık. Bakan ‘Biz yönetmelik neyse onu yaparız yönetmeliklerin üstüne çıkamayacağız’ dedi.  Böyle hassas bir alanda bile yönetmeliğin gereği neyse onu yaparız, paylaşamayız ama siz gidip bunu Büyükşehir Belediyesi’nden ve Çankaya Belediyesi’nden isteyebilirsiniz denildi. Bu bizim uzlaşı ve şeffaflık arayışımıza ters düşebilir ama ben yinede de umudumu yitirmek istemiyorum.”

Mimarlar Odası Ankara Şubesi Kent İzleme Merkezi Danışma Kurulu Üyesi ve Koruma ve Restorasyon Uzmanları  Üyesi (KORDER) Cansen Kılıççöte: Çankaya Belediyesi ile görüşmeye katılamadım ama bilgileri aldım.  Şeffaf ve katılımcı süreç izlemeye çalıştıkları bilgisi gelince kafamda sorular oluştu. Bu projeleri bizlerin de görmesi gerektiğini düşünüyorum, bize kendi arşivlerini açıp projeyi açıklayacaklardır diye umuyorum.  Bakanlık görüşmesinde onaylanan restorasyon projesine uygun denetimlerin yapılıp yapılmadığını sorduk. Çünkü odanın Saraçoğlu Mahallesi’nde yaptığı yerinde incelemelerde, çatıdaki kapıların, ahşap kapıların söküldüğü ve zeminlere seramikler ve laminat kaplandığını belgelenmişti. Kendilerinin denetiminde ve kurulun inisiyatifinde olduğunu, kurula başvurarak denetleme talep edebileceğimizi ama buna kurul üyelerinin karar verileceği söylendi. Oda tarafından da bu yazı da hazırlanıyor, bu yazıya gelen cevaba göre hareket edeceğiz.

DOCOMOMO Türkiye Grubu Eş Başkanı Yıldız Salman: Katılımcı süreç için çok geç değil, Taşdelen böyle bir süreci tasarlamaya başlayabilir. İlçe belediyesi niyetliyse kendisine yardımcı olabiliriz

HDP Ankara il Örgütü’nden Dilek Yılmaz: Kültür Bakanını tavrı yadsınacak bir tavır değil. AKP’nin bu dilini biliyoruz. Odalara nezaket gösterdiklerini düşünüyoruz.  Çankaya Belediyesi ile Büyükşehir Belediyesi’nin tavrını şu örneklemeyle anlatayım. Balzac bir öyküsünü yazıyor ve morali çok bozuk, arkadaşları neden sen bu kadar gerginsin diye soruyor, oda roman kahramanım ölecek, ona çok canım sıkılıyor diyor. Arkadaşları niye bu kadar sıkılıyorsun, yazar sensin istersen kurtar, kurtarabilirsin diyor. Balzac’ta ne yapsam kurtulamıyor diye cevap veriyor. Çankaya Belediyesi ile Büyükşehir Belediyesi’nin sürece bakışı  bu.  Halbuki yasal sorumluluklarını zorlayabilirler. Umarım bu kentin hikayesini yarım bırakmazlar. Saraçoğlu meselesini çok önemsiyoruz. Burada açılacak talan rant ve peşkeş çekilecek alanlar olarak görüyoruz.

Mimar Hasan Kıvırcık:  Süreci epeydir izliyorum, Gelinen noktayı yine de sevindirici buluyorum.  Burayı yıkıp bambaşka şeyler hayal ediyorlardı. Onların hayal ettiklerinden başka bir noktayı konuşuyoruz, tartışma yürütüyoruz, ilgili bakanda buna muhatap oluyor, kriterler konuşuluyor, belirli anlamda sıkıştırmalarda söz konusu. Mimar ve korumacılar açısından değerlendirdiğimiz kriter mücadelenin ışığı olacaktır.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Basın Birimi