HASANOĞLAN’DA TARİH CANLANIYOR

HASANOĞLAN ÖĞRENCİ YAZ OKULU - (23 Temmuz – 01 Ağustos 2010)

HASANOĞLAN ÇALIŞMA GRUBU

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin de içinde yer aldığı Hasanoğlan Öğrenci Yaz Okulu 23 Temmuz – 1 Ağustos 2010 tarihleri arasında farklı disiplinlerden öğrencilerin kolektif çalışması ile şekillendi. Bu çalışmaların derlendiği “Hasanoğlan’da Tarih Canlanıyor” kitabı TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından yayına hazırlandı.

Ankara’ya 35 km uzaklıkta bulunan Hasanoğlan’da 1941 yılında kurulan Hasanoğlan Köy Enstitüsü Projesi yarışmayla elde edilmiş ve binalarının yapımı daha önce açılmış olan 14 Köy Enstitüsünden gelen Köy Enstitüsü öğrencilerinin emekleri ile gerçekleşmiş bir yerleşkedir. 1942-1943 öğretim yılında bu yerleşke içinde hem Köy Enstitülerine öğretmen yetiştirmek, hem ilköğretime öğretmen, yönetici ve denetim elemanı yetiştirmek, hem de köy araştırmalarına merkez olmak üzere; Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açılmıştır. Köy Enstitüleri ile birlikte bir aydınlanma süreci yaşayan ülkede, dönemin siyasi çalkantıları içinde ve zamanla spekalüsyonlar yayılmış, 1950 yılında başlayan olumsuz propaganda sonucunda, 1954 yılında köy enstitüleri kapatılmıştır.

 
Yapılarının bir kısmı Atatürk Anadolu Öğretmen Lisesi tarafından halen kullanılan, bir kısmı da boş olarak çürümeye terk edilmiş olan Hasanoğlan Köy Enstitüsü, bir döneme tanıklık etmiş bir aydınlanma projesidir. Farklı eğitim alanlarının biraradalığı ve uygulamaya dönük anlayışı ile modern eğitim kurumları içinde seçkin bir yere sahiptir. Bu anlamıyla enstitü yerleşkesinin ve enstitü yapılarının mülkiyetine bakılmaksızın yeniden işlevlendirilerek kente kazandırılması ve “üretime dayalı eğitim anlayışı” ile eğitim modellerinin yeniden gündeme gelerek tartışılması açısından da özel önem taşımaktadır. Bu çerçevede TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve İnşaat Mühendisleri Odası Genel Merkezi 2007 yılında Kent Düşleri Yarışması ile bu alanın yeniden değerlendirilmesi için bir ulusal öğrenci yarışması açmıştı. Bu yarışmanın amacı köy enstitüleri modelinin bir toplumsal hafıza olduğu gerçeğiyle, köy enstitülerinin ve buradaki eğitim sisteminin gündemde kalması ve günümüz eğitim sisteminin tartışılmasıydı.

Bu aşamadan sonra Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin çalışmaları devam etmiş ve Hasanoğlan Çalışma Grubu’nun aktif bileşeni haline gelmiştir. Bu çalışma grubu ile 2009 yılına düzenlenen yaz okulunun ardından, 2010 yılında farklı disiplinlerden öğrencilerin katılımı ile geniş bir yeniden düzenleme eylemi içine girilmiştir. İşte “Hasanoğlan’da Tarih Canlanıyor” kitabının içinde bu yaz okulunda Hasanoğlan Köy Enstitüsü yerleşkesinin, geçmişten gelen izlerinin korunarak yeniden hayata kazandırılmasının kolektif hikayesini bulacaksınız.

Hasanoğlan Çalışma Grubundan

Dünyamızın ve ülkemizin bugün içinde bulunduğu karmaşa, içinde yaşadığı doğaya ve topluma karşı duyarlılık taşıyan her bireyi, bir değişim, bir yenilik uğruna çaba göstermeye çağırmaktadır. Çağımız Alman düşünürü Adorno’nun deyimiyle, “artık insanın şakağına hep tabanca dayamış gibi görünen dünyanın gidişatına direnme” gereği gün gibi ortadadır.

Modern çağ, “özgürlük, eşitlik, kardeşlik” parolasıyla açtığı kapıyı çoktan kapatıp doğa yıkımına yol açan çıkarcı politikaların egemenliğinde bir rasyonalizme kayıp gitti. Petrol ve diğer yer altı zenginliklerine yönelik egemenlik kavgasında, emperyalizmin jandarmalığını üstlenmiş ABD ordusu, yeryüzünün dört bir tarafına çıkarma-indirme-bindirme uyguluyor; yoksul ülkelerde savaş ateşleri yakılıyor. Çoluk çocuk demeden insanlar bombalanıyor, açlığa mahkûm ediliyor. Ülkelerin içinde kardeş kavgaları kışkırtılıyor.

Gösteri toplumu diye de adlandırılan günümüz yaşam biçiminde, televizyon baskısı altında, marka ve olay sağanağı karşısında kendi yaşamının edilgen bir izleyicisi durumuna gelmiş bireyin durumu içler acısıdır. Tüm bunlar yetmiyormuş gibi, inanç istismarının yol verdiği çoğunluk hegemonyası, toplumun başının üstünde “Demoklesin kılıcı” gibi sallanmaya başladı.

Emperyalist başkentlerden pompalanan izleklerle, kültürel ayrımlar ekmek ve özgürlük kavgasının önüne geçirildi

Ve insanlık tüm karmaşa dönemlerinde olduğu gibi, tarihe doğru dönüp bir altın çağ arayışına girmiş bulunmaktadır.

Bireyi bitip tükenmek bilmeyen sınavlarda ve piyasa ortamında birbiriyle yarıştırmak, vuruşturmak yerine, Anadolu halk kültüründeki imececi bir ruhla barıştırıp dayanıştıran, ezber ve kopya yerine, özgür üretimi, eşit üleşimi, üretim içinde eğitimi öne çıkaran Köy Enstitüleri, günümüz toplumu ve bireyi için geride kalmış bir altın çağ gibi duruyor…

Ankaralı aydınlar olarak, Ankara’nın hemen yanı başındaki, yıkılmaya terk edilmiş anıtsal yapılarda ayrımına vardık Köy Enstitüleri’nin... Hasanoğlan Köy Enstitüsü ve Yüksek Köy Enstitüsü yapılarının yıkımdan, terk edilmişlikten kurtarılması, oradaki anıtsal emek ürünü yapıların onarılması, işlevsellik kazandırılması çabası, bizler için de bir yaşama dönüş yürüyüşü gibi oldu.

“HASANOĞLAN YÜZ AKIMIZDIR” dedik.

HASANOĞLAN ÇALIŞMA GRUBU KATILIMCILARI

Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, YAPIDER, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Genel Merkezi ve ZMO Genç, ODTÜ Eğitim Topluluğu, AFSAD, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi, HAS-DER,  Hasanoğlan Atatürk Öğretmen Okulu Mezunları Derneği, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası ve PMO Genç, ASSA, Ankara Sokak Sanatları Atölyesi, Çağdaş Drama Derneği, Kırsal Çevre Derneği