Kent Düşleri 11-NUMUNE HASTANESİ VE ÇEVRESİ DEĞERLENDİRME PROJESİ ULUSAL FİKİR YARIŞMASI

Ankara kentinde işlevsel, ekonomik ve mimari değeri olan, kent merkezi içinde kalmış özellikli yapıların / alanların kamusal işlevlerle yeniden kente kazandırılması amacıyla düzenlenen “Kent Düşleri” mimari fikir yarışmalarının on birincisi olan, “Numune Hastanesi ve Çevresi Değerlendirme Projesi Ulusal Fikir Yarışması”na katılan projeler Yarışma Jürisi tarafından değerlendirilerek ödül almaya hak kazanan projeler belirlenmiştir.

“Ankara kent merkezinde hastaneler bölgesinde yer alan konumuyla, Cumhuriyet ve kent tarihinde önemli rol oynayan, Bilkent Şehir Hastanesi’nin yapılmasıyla birlikte kent merkezinden taşınan birçok devlet hastanesinden biri olan, Numune Hastanesi yerleşkesinin korunarak yaşatılması” ana temasıyla açılan yarışmada;

• Ankara kentinde mekânsal ve çevresel olarak özellikli olan yapı ve alanlara yönelik alternatif önermelerin fikri boyutta oluşturulması, Ankara’nın yeniden biçimlendirilmesi,
• Yarışmaya açılacak alanların yeniden kullanılarak değerlendirilmesi için kamuoyu oluşturulması,
• Kentin tüm aktörlerinin Ankara’ya yönelik proje süreçlerine katılımlarının sağlanması,
• Mekânların fiziksel dönüşümlerinin sosyal yaşama olan etkilerinin açığa çıkartılması,
• Ankara’nın başkent kimliğinin öne çıkartılması,
• Cumhuriyet değerlerinin simge kenti ve temsil yapıları hakkında farkındalık oluşturulması,
• Mekânın tüm değerlerinin ve taşıdığı tüm potansiyellerin açığa çıkartılması,
• Mekânın bellek mekânı olarak kent sağlığı ve halk sağlığı açısından öneminin vurgulanması,
• Cumhuriyet’in halkçı sağlık politikaları ile bugünün ticarileştirilmiş sağlık politikalarının mekân üzerinden tartışılması

amaçlanmıştır. Yarışmaya katılan 32 adet proje arasından, 4 Ocak 2020 tarihinde yapılan “Jüri Değerlendirmesi” sonucunda belirlenen 15 fikir projesinin sahipleri, 18 Ocak 2020 tarihinde gerçekleştirilen “Değerlendirme Konferansı”na davet edilmiştir. Sonrasında toplanan asıl jüri üyelerince, değerlendirme yöntemi olarak tüm jüri üyelerinin sıralama gözetmeksizin 6 adet proje belirlemesine ve projelerin alacağı toplam oy sayıları üzerinden ödüllerin sıralanmasına karar verilmiştir. Yapılan değerlendirme sonrasında en çok oy alan S17 sıra no.lu EZ2216 rumuzlu projenin 1.’likle ödüllendirilmesine; belirlenen diğer 5 projenin ise proje alanı ve çevresinde bulunan yapıları yıkarak proje alanını boş bir alanmış gibi ele alma, yıkıp yeniden yapma, yapıların bütünlüğünü bozacak şekilde müdahalelerde bulunma, yakın çevreyle ilişki kurmada yetersizlikler vb. sebeplerle derece kategorisinde değerlendirilmeyip her birisinin geliştirmiş olduğu özgün tasarım fikirleri ve kurguları dikkate alınarak mansiyon kategorisinde ödüllendirilmelerine karar verilmiştir.

ÖDÜL ALAN PROJELER VE KİMLİKLERİ

BİRİNCİLİK ÖDÜLÜ: S17 sıra no.lu EZ2216 rumuzuyla Eda Nur Motcu, Mustafa Yasir Gözalan, Zeynep Yağmur Süslü (Atılım Üniversitesi Mimarlık Bölümü), Yunus Güneşer (Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi)

MANSİYON ÖDÜLÜ: S2 sıra no.lu TM2701 rumuzuyla Nur Dilan Özdemir, Özge Zaimoğlu (MSGSÜ Mimarlık Bölümü), Merve Yamak (Bilkent Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü), Helin Gülen Gedik (Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi)

MANSİYON ÖDÜLÜ: S4 sıra no.lu SS1997 rumuzuyla Senay Seymen (Sakarya Üniversitesi Mimarlık Bölümü)

MANSİYON ÖDÜLÜ: S15 sıra no.lu N29A41 rumuzuyla Nazlıgül Aktürk (Sakarya Üniversitesi Mimarlık Bölümü)

MANSİYON ÖDÜLÜ: S22 sıra no.lu 4714MW rumuzuyla Evren Aydemir, Fatih Arıkan, Turan Taşpınar (Düzce Üniversitesi Mimarlık Bölümü), Zafer Azman (Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi)

MANSİYON ÖDÜLÜ: S24 sıra no.lu FG2541 rumuzuyla Feyzanur Güllüce (Sakarya Üniversitesi Mimarlık Bölümü)

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, Ankara kentinde tarihsel sosyal ve mimari değeri olan, yapıların ve alanların kamusal işlevlerle yeniden kente kazandırılması amacıyla “Kent Düşleri” adı altında mimari fikir yarışmaları düzenlemektedir. Bugüne kadar Ankara Barosu ile birlikte Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi, İnşaat Mühendisleri Odası ile Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü, Zonguldak Merkez Lavuar Alanı, Kızılay Meydanı ve Çevresi, EGO Hangarları, Mamak’ta Sosyal Konut ve Mamak Cezaevi, Saraçoğlu Mahallesi, uluslararası katılımla Atatürk Orman Çiftliği Alanları ve Ankara Tabip Odası ile birlikte Maltepe Havagazı Fabrikası’na yönelik fikir projesi yarışmaları açılmış, kentsel ölçekte gündem oluşturularak, bu yapıların bir bölümünün kamusal kullanımlarla yeniden işlevlendirilmesine olanak sağlanmıştır.

Kent Düşleri Proje Fikir yarışmalarından on birincisinin teması, Ankara kent merkezinde hastaneler bölgesinde yer alan konumuyla, Cumhuriyet ve kent tarihinde önemli rol oynayan, Bilkent Şehir Hastanesi’nin yapılmasıyla birlikte kent merkezinden taşınan birçok devlet hastanesinden biri olan, Numune Hastanesi yerleşkesinin korunarak yaşatılması olarak belirlenmiştir.

Merkez Mülkiye Hastanesi olarak da bilinen ve Ankara’nın en eski sağlık kuruluşu olan Numune Hastanesi, ilk olarak 1881 yılında Cebeci Namazgah Tepesi’nde Gureba Hastanesi olarak hizmete girmiş, Kurtuluş Savaşı sırasında cephede yaralanan birçok asker burada tedavi edilmiştir. Cumhuriyetin kuruluş döneminde, kalkınma politikası gereğince sağlıklı toplum yaratma ideali doğrultusunda, devlet öncülüğünde birçok ilde numune hastanesi kurulmuştur. 1924 yılında çıkarılan bir yasa ile Ankara, Diyarbakır, Erzurum, Sivas Numune Hastaneleri, 1936’da Haydarpaşa Numune Hastanesi, daha sonraki yıllarda da Trabzon ve Adana Numune Hastaneleri açılmıştır.

İlk açıldığında, sonradan yıkılan üç ayrı yapıda çalışmaya başlayan hastaneye, artan gereksinimleri karşılayabilmek için, 1927 yılında 50 yataklı Refik Bey (Saydam) Pavyonu, 6 yıl sonra ise 300 yatak kapasiteli, planları Almanya’nın Mannheim kentindeki Taeresien Krankenhaus’tan olduğu gibi alınan İsmet Paşa Binası yapılmıştır. 1928-1933 yılları arasında inşa edilen ana binanın mimarı, 1927 yılında Ankara İmar Müdürlüğü’nde baş danışman olarak çalışan Viyana kökenli Robert Oerley’dir. Ankara’daki ilk yabancı mimarlardan olan Oerlay’in, Kızılay Genel Müdürlüğü, Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü, Ulus Hali ve Şehir Çarşısı gibi önemli eserleri bulunmaktadır.

1935 yılında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca Numune Hastanesi'nde çalışmak üzere Alman profesörler atanmış, bu gelişme hastanenin bilimsel gelişimine ve ülkemizin tıp alanında ilerlemesine büyük katkıda bulunmuştur. 1945 yılında açılan Ankara Tıp Fakültesi’nin kuruluş yıllarındaki çalışmalarında konularında uzman bazı hekimler öğretim üyesi olarak görevlendirilmiş, hastanenin bazı klinikleri Tıp Fakültesi'ne devredilmiştir. Tek bir taş binadan bugünkü bina kompleksi haline gelen hastanenin gelişmesi 1990'lı yıllarda ivme kazanarak Türkiye genelinde örnek olmuştur.

Cumhuriyet döneminin simgesel sağlık yapılarından olan Numune Hastanesi, günümüze kadar yetiştirdiği çok sayıda nitelikli uzmanla Türk Tıp tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır. İnşa edildiği zamandan günümüze kadar özgün işlevini sürdüren hastane, gereksinimleri hala karşılıyor oluşuyla ekonomik, toplum yaşamına, halk sağlığına ve tıp camiasına katkıları göz önünde bulundurulduğunda işlevsel değerini korumaktadır. Sadece Ankara’da yaşayanlar için değil, demiryolunun hemen yanında yer alan konumuyla Anadolu’nun çeşitli illerinden gelen hastalar içinde bir hafıza mekânı olmasının yanı sıra taşıdığı anı değeri ve tarihsel değeri nedeniyle de korunması, gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bugün geldiğimiz noktada hastanenin boşaltılarak Bilkent Şehir Hastanesi’ne taşınmış olması yapıyı yıkım tehdidi altında bırakmaktadır.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından, 14.06.2019 tarihinde Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü Ankara 2 Nolu Koruma Kurulu Müdürlüğü’ne yapılan başvuru ile Bilkent Şehir Hastanesi’nin yapılması üzerine boşaltılması planlanan aralarında Ankara Numune Hastanesi’nin de bulunduğu, birçok devlet hastanesinin (Dr. Sami Ulus Kadın Doğum ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ulucanlar Poliklinik Binası, Ulus Devlet Hastanesi, Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Morfoloji Binası) tescilli olup olmadıkları, bu hususta Kurulca alınan karar bulunup bulunmadığını sorulmuş, Ankara 2 Nolu Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün 19.06.2019 tarihli yazısında “Numune Eğitim Araştırma Hastanesi’nin 21.05.2019 tarih ve 3754 sayılı kararı ile 2863 sayılı Kanun kapsamında tescil edilmesine gerek olmadığına” karar verildiği ifade edilmiştir. Bunun üzerine, Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından Koruma Bölge Kurulu’nun söz konusu kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle dava açılmıştır.

Kent Düşleri Proje Fikir Yarışmaları’nın on birincisi olan “Numune Hastanesi ve Çevresi Değerlendirme Ulusal Fikir Yarışması”, mimarlık öğrencilerinin ve Cumhuriyetin başkenti Ankara’da Cumhuriyetin temsil ve simge yapılarına ilişkin fikir projesi üretmek isteyenlerin kentte bulunan nitelikli ve işlevsel bir alanın kentlilerin gündelik hayatlarının özgürleştirilmesine ve zenginleştirilmesine katkı sağlayacak biçimde korunması, korunarak yaşatılması, kamusal kullanım ile yeniden değerlendirmesi ve “bellek mekanı” ile birlikte “bilinç mekanı” yönünde tasarımlar ve fikirler geliştirmelerini, üretilen önerilerin ve hayallerin paylaşılmasını ve fikirlerinin uygulanabileceği ortamların yaratılmasını hedeflemektedir. Öte yandan, yaratılacak düşünce zenginliğinden yola çıkarak kamuoyu oluşturmak ve sosyal mimarlık tartışmalarına katkı sağlamak da yarışmanın başlıca amaçları arasındadır.

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve Ankara Tabip Odası kentlerimizin plansız önermeler sonucu yaşamakta olduğu kimliksizlik, bellek yoksunluğu ve kültürel yoksullaşma karşısında, sorunlara başka bir bakış açısıyla yaklaşmayı ve çözümlerini kentin aktörleri ile birlikte bulmayı önemsemektedir.

Bu nedenle; bu yarışma aynı zamanda kent yaşamına ve geleceğine dair oldukça sınırlı olan düşüncelerin çoğalmasını ve yaygınlaşmasını sağlayacak, kentlilerin, uzmanların, yerel yöneticilerin, kamu idarecilerinin, demokratik kitle örgütlerinin ve sivil inisiyatiflerin bir araya gelerek çözüm önerilerini kolektif bir süreç içerisinde tartışacağı, yaşadığımız kentsel hayatın ve mekânlarının sorgulanacağı bir platform olmayı da hedeflemektedir.

Yarışma, ulusal ve tek kademeli olmak üzere üniversitelerin mimarlık bölümü öğrencilerinin katılımına açık olmak üzere gerçekleştirilecektir. Yarışmaya katılan her proje ve fikir kent açısından önemlidir. Bu nedenle, yarışma kurgusu içinde, her önermenin tartışılabilir ve paylaşılabilir kılınmasını sağlayacak ortamlar yer alacaktır.

Ekli şartnamede yarışmanın hedefleri, yarışmaya katılım koşulları, yarışmacılardan beklenenler ve istenenler, yarışmanın ne şekilde gerçekleştirileceği ve sonuçlandırılacağı, yarışma takvimi ile birlikte ayrıntılı bir şekilde verilmektedir.

Gerçekleşebilir kent düşleri kurmak, bu düşlerin toplumla buluşmasını sağlayarak onları ortak bir heyecanla uygulanabilir kılmak imkânsız değildir.

Tüm mimarları ve mimarlık öğrencilerini bu heyecana, ideallerini toplumla paylaşmaya, tüm kentlileri, yerel yöneticileri, kamu idarecilerini, meslek odalarını, sivil inisiyatifleri bu duyarlılığın yaygınlaşması için ortak hareket etmeye davet ediyoruz.

TMMOB MİMARLAR ODASI ANKARA ŞUBESİ – ANKARA TABİP ODASI