TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1940 yılında Etibank'a bağlı bir işletme olarak kurulan EKİ (Ereğli Kömürleri İşletmesi),1957 yılında TKİ'nin (Türkiye Kömür İşletmeleri) kurulması ile bu kuruluşa devredilmiş, 1983 yılında da TTK (Türkiye Taşkömürü Kurumu) adıyla ayrı bir KİT'e dönüştürülmüştür. TTK' da Kozlu, Üzülmez, Karadon, Armutçuk ve Amasra Müesseseleri olmak üzere beş üretim bölgesinde taşkömürü üretimi yapılmaktadır. TTK'nın resmi kayıtlarına göre havzada toplam taşkömürü rezervi 1.12 milyar ton civarındadır.

TTK LAVUARLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
TTK, üretmiş olduğu kömürleri metalurjik ve ısınma amaçlı kullanmak üzere bu bölgelerde kurulu bulunan lavuarlarda yıkamaktadır. Kozlu ve Üzülmez Müesseselerinin üretimleri 2006 yılı ortalarına kadar Zonguldak Merkez Lavuarı'nda yıkamaktaydı. Karadon Müessesesi üretimi Çatalağzı Lavuarı'nda, Armutçuk Müessesesi üretimi Armutçuk Lavuarı'nda, Amasra Müessesesi üretimi de Amasra Lavuarı'nda yıkanmaktadır. Zonguldak Lavuarının sökülmesi nedeniyle, Kozlu ve Üzülmez Müesseselerinde daha küçük ölçekte ‘yap-işlet modeli’ ile iki küçük lavuar kurulmuştur.

Çatalağzı Lavuarı
Çatalağzı Lavuarı'nda, Karadon Müessesesi'nde üretilen kömürler hazırlanmaktadır. Çatalağzı Lavuarı, 250'şer tonluk flotasyon ve jig ünitelerinden oluşmuştur. Bu Lavuar şu anda faaliyette olup Zonguldak Lavuarı'nın tam benzeridir; aralarında sadece kapasite farkı vardır.

ZONGULDAK MERKEZ LAVUARI
Yaklaşık 141.000 m2 alan üzerine Simon-Carves Firması tarafından kurulan Zonguldak Merkez Lavuarı 1957 yılında işletmeye açılmıştır. Tesis, kuruluşunda toplam 750 t/h kapasite ile yıkama kasaları ve flotasyon hücrelerinin yer aldığı ünitelerden oluşmuştur. 1973 yılında devreye alınan ağır mayi ünitesiyle tesis kapasitesi 1000 t/h a çıkarılmıştır. Tesise 1992 yılında TEK tarafından filtrasyon ünitesi eklenmiştir. Filtrasyon ünitesinin kuruluşunu takiben, 1991 yılında flotasyon ünitesi devreden çıkarılmış ve 2002 yılında ünite tamamen sökülmüştür.

1990'lı yılların başında siklonlardan oluşan ağır mayi ünitesi devreden çıkarılmış ve 2002 yılında bu ünite tamamen sökülmüştür. 2002 yılında Üzülmez ve Kozlu Ocakları ağzına eleme ünitesi kurulması nedeniyle lavuarın kırıcı ve tüvenan eleme donanımı devreden çıkarılmıştır. Zonguldak Merkez Lavuarı'nı
• Üzülmez Müessesesi'nden; Asma, Dilaver ve Çaydamar işletmelerinden,
• Kozlu Müessesesi'nden ; İncirharmanı ve İhsaniye,ocaklarından çıkarılan tüvenan kömürler beslemekteydi.

Üzülmez Müessesesinin Çaydamar ve Dilaver ocaklarının kapatılmasıyla, bu müesseseden yalnızca Asma İşletmesi ocaklarından çıkarılan kömürler lavuarı besler olmuştur. Kozlu Müessesesi ise tek işletme olarak (İhsaniye-Incirharmanı) birleştirilmiştir; Çaydamar İşletmesi rezervlerinin şehir topuğunda kalması nedeniyle, Haziran 1994 tarihinde faaliyetlerine son verilmiştir.

Zonguldak Merkez Lavuarı revizyonu için atılan ilk adım (1970'liyıllarda başlayan) kapasite artışına yöneliktir. Bu amaçla, sisteme 250 ton/saat'lik ağır ortam ünitesi eklenerek kapasite 1000 ton/saat'e çıkarılmıştır. 1980'li yılların başında, lavuarın teknik olarak ömrünü tamamladığı, istenilen kalite ve miktarda kömür yıkayamadığı ve yıkayamayacağı şeklindeki hâkim görüş doğrultusunda yapılması istenen modernizasyon çalışmasının gerekçesi aşağıda belirtildiği gibi özetlenebilir.

• Zonguldak'ta üretilen kömürlere dayalı kok ile çalışması planlanan ERDEMIR ve KARDEMIR Fabrikaları, o günlerin yeni piyasa koşullarında daha düşük kül içerikli ve daha ucuz kömür ithal etmeye başlamışlardır,
• TTK, yeni koşullara uygun kalitede (düşük küllü) kömür üretimi politikası geliştirmekte gecikmiştir. Tüvenan kömür külü; lavuarların kuruluşundaki %38 değerinden başlayarak, %60-65 değerlerine ulaşmıştır. Metalürjik kömürlerin hazırlandığı, Zonguldak ve Çatalağzı Lavuarları yıkama sistemleri, giderek artan tüvenan kömür külü de göz önüne alınacak olursa, bu kömürlerin yıkanması için hem uygun değildir hem de ömrünü tamamlamıştır.

Bu görüşler sonucunda 1957 yılında üretime başlayan Zonguldak Merkez Lavuarı, 2006 yılı içinde devreden çıkarılmış ve HURDASAN’a ihale edilerek sökülmeye başlanmıştır.

Mimarlar Odası Ankara Şubesi 23-24 Eylül 2006 tarihinde Zonguldak’ta yaptığı ve bağlı tüm Temsilciliklerin de davetli olduğu Yönetim Kurulu Toplantısında alınan karar gereği, Zonguldak Temsilciliği’nin Karabük Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na yaptığı başvuru üzerine Koruma Kurulu, tesisin söküm ve yıkımdan geri kalan bazı yapılarını Zonguldak’ın kimliğini, kömür kültürünü gösterir Endüstri Yapısı olarak değerlendirmiş ve gelecek nesillere aktarılacak Endüstri Mirası olarak tescillemiştir.